cfigueres14_ Drew AngererGetty Images_ira Drew Angerer/Getty Images

Lichtpuntjes in de klimaatstrijd

SAN JOSÉ/BERKELEY – We zijn gewend geraakt aan somber klimaatnieuws. Ondanks de waarschuwingen van wetenschappers en protesten van gemeenschappen komen catastrofale overstromingen, hittegolven die records breken, verwoestende bosbranden en droogtes die hongersnood veroorzaken steeds vaker voor.

Maar af en toe is er een aangename politieke verrassing die beleidsmakers en activisten aanmoedigt om door te gaan met de strijd tegen de opwarming van de aarde. De recente goedkeuring van de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA), die Amerikaʼs transitie naar schone energie zal versnellen, is daar een goed voorbeeld van.

We hebben al eerder soortgelijke opbeurende momenten meegemaakt. In de maanden voorafgaand aan de goedkeuring van het klimaatverdrag van Parijs van 2015 kondigden de Verenigde Staten en China een gezamenlijk plan aan om de uitstoot te verminderen, dat de geopolitieke weg naar dat historische akkoord hielp vrijmaken. In 2014 namen honderdduizenden Amerikanen deel aan de People’s Climate March in New York City, waardoor alle schattingen over de opkomst werden gelogenstraft en de toenmalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, ertoe werd aangezet zijn stem te laten horen en te benadrukken hoe belangrijk protesten zijn.

Net als de IRA leken deze overwinningen uit de lucht te komen vallen. Maar sociale bewegingen helpen dergelijke vooruitgang tot stand te brengen en kunnen sterker worden wanneer de politieke wind in hun voordeel draait.

Bovendien had de nieuwe Amerikaanse wet niet beter getimed kunnen zijn, omdat het tempo van de klimaatbeweging in deze tijd van het jaar omhoog gaat. Over een paar weken komen de staatshoofden in New York bijeen voor de Algemene Vergadering van de VN, gevolgd door een burgemeestertop in Buenos Aires, de G20-top in Bali (Indonesië) en de VN-conferentie over klimaatverandering (COP27) in Sharm El-Sheikh (Egypte).

Klimaatonderhandelaars zijn eraan gewend om naar dergelijke bijeenkomsten te gaan, vastbesloten om koste wat het kost vooruitgang te boeken en pure wilskracht te gebruiken om de aandacht op de klimaatrechtvaardigheid te houden. De afgelopen jaren hebben jeugdactivisten ons echter de les gelezen: je kunt niet zeggen dat de inspanningen om de klimaatnoodsituatie aan te pakken voldoende zijn als politici weinig méér doen dan praten.

Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025
PS_YA25-Onsite_1333x1000

Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025

Our annual flagship magazine, PS Quarterly: The Year Ahead 2025, is almost here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.

Subscribe Now

Maar de goedkeuring van de IRA betekent dat we – op dit late tijdstip in de strijd tegen de opwarming van de aarde – ons op de komende bijeenkomsten kunnen voorbereiden met iets nieuws en tastbaars in de hand. De VS zijn historisch gezien de grootste uitstoter van broeikasgassen en de afgelopen jaren een van de grootste achterblijvers geweest in internationale fora die zich richten op de aanpak van het probleem. De IRA houdt de Amerikanen bij de les in de aanloop naar de internationale klimaatbesprekingen van dit jaar.

De nieuwe wet zet de VS niet alleen op koers om hun eigen vervuiling sterk terug te dringen, maar zal waarschijnlijk ook de prijzen van duurzame energie doen dalen. Dat zal het voor veel opkomende economieën en lage-inkomenslanden makkelijker maken om over te schakelen op hernieuwbare energie in plaats van nog meer kolengestookte energiecentrales te bouwen.

Ondanks de politieke obstakels die vooruitgang in de weg staan, zijn er over de hele wereld tekenen dat het de goede kant op gaat. De Europese Unie wil dat het aandeel van hernieuwbare energiebronnen in haar energiemix tegen 2030 ten minste veertig procent zal bedragen. De Indiase vervoerssector, die verantwoordelijk is voor veertien procent van de totale uitstoot van het land, heeft een sprong voorwaarts gemaakt door zich aan te sluiten bij de First Movers Coalition, die tot doel heeft de zware industrie en het langeafstandsvervoer, die verantwoordelijk zijn voor dertig procent van de wereldwijde uitstoot, koolstofvrij te maken. De onlangs verkozen Colombiaanse regering heeft een zeer ambitieuze klimaat- en milieurechtvaardigheidsagenda opgesteld die een einde moet maken aan het destructieve model van grondstofwinning in het land.

Veelbetekenend is dat de groei van de zonne-energie-industrie in China de prijs van hernieuwbare energie tot een nieuw dieptepunt heeft doen dalen. In Brazilië is de productie van wind- en zonne-energie in 2021 gestegen en vertegenwoordigt deze sector nu ruim dertien procent van de energiemix van het land, waarmee de OESO-indicator voor schone energie voor dat jaar is overschreden.

Politieke doorbraken op klimaatgebied kunnen van de ene dag op de andere en onvoorzien plaatsvinden. De fossiele-brandstoffenindustrie is al jaren vastbesloten ons ervan te overtuigen dat we niet zonder kolen, olie en aardgas kunnen. Maar de sterke stijging van de energieprijzen na de Russische inval in Oekraïne heeft aangetoond dat we onze verslaving niet kunnen blijven voeden.

Terwijl de fossiele-brandstofbedrijven ongekende winsten opstrijken, veroorzaken de snel stijgende energieprijzen ellende voor de kwetsbaarste mensen ter wereld en hebben ze miljoenen mensen voor het eerst de armoede in gedreven. Zelfs in de ontwikkelde landen zullen gezinnen met een laag inkomen deze winter wellicht moeten kiezen tussen voedsel en warmte.

Net zoals de IRA de Amerikaanse bevolking probeert te beschermen tegen de schommelende prijzen van fossiele brandstoffen en de gevolgen daarvan, zal elke andere regering haar verantwoordelijkheid moeten nemen om haar burgers te beschermen. Als dat gebeurt, zullen toekomstige historici deze tijd beschouwen als het moment waarop de VS een grootschalig armoedebestrijdingsprogramma ontketenden, en mensen overal voorgoed een verband gingen leggen tussen klimaatbeleid en welzijn.

We zijn nog lang niet waar we moeten zijn bij de aanpak van de klimaatverandering, maar we zijn een grote stap verder dan waar we begin dit jaar waren. De IRA is niet perfect – een opvallende tekortkoming is het ontbreken van financiering om armere landen te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering – maar zij toont aan dat enorme binnenlandse obstakels kunnen worden overwonnen. COP27 staat voor de deur, en de leiders moeten aan de onderhandelingstafel verschijnen met verantwoordelijkheidszin en tastbare bewijzen van hun wil om tot handelen over te gaan.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/0pQJh8Xnl