barral1_CARL DE SOUZAAFP via Getty Images_brazilsolarpower Carl de Souza/AFP via Getty Images

De betekenis van klimaatrechtvaardigheid voor Latijns-Amerika en het Caribisch gebied

RIO DE JANEIRO/NEW YORK – De VN-klimaatconferentie (COP29) in Bakoe in november, ook wel de ‘COP van de Financiën’ genoemd, heeft bij velen terecht teleurstelling gewekt. Hoewel de toezegging om tegen 2035 een bedrag van driehonderd miljard dollar aan klimaatfinanciering te mobiliseren een stap in de goede richting is, blijft dit ver achter bij wat nodig is om de ontwikkeling van koolstofarme energiesystemen in lage- en middeninkomenslanden te versnellen.

Het verbeteren van de toegang tot hernieuwbare energie is bijzonder urgent in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied (LAC), waar zestig miljoen mensen geen betrouwbare stroomvoorziening hebben en zestien miljoen mensen zelfs helemaal geen toegang hebben tot elektriciteit. Deze energiekloof benadrukt de dringende noodzaak van duurzame en inclusieve oplossingen.

Het versnellen van de wereldwijde energietransitie is afhankelijk van het bevorderen van de economische en sociale ontwikkeling. Een effectieve manier om dit te bereiken is door moderne, duurzame energie te integreren in elke industrie, gemeenschap en elk huishouden in de hele regio. Op deze manier kunnen de voordelen van duurzame ontwikkeling op de langere termijn breed worden gedeeld.

Latijns-Amerikaanse en Caribische landen hebben zeker aanzienlijke vooruitgang geboekt richting universele toegang tot energie: zestig procent van hun energie komt uit hernieuwbare bronnen en ruim 98 procent van de bevolking in de regio is aangesloten op het elektriciteitsnet. Toch is deze vooruitgang de laatste jaren vertraagd. Sinds 2010 is het elektrificatiepercentage slechts met drie procentpunten gestegen, wat duidelijk laat zien dat conventionele benaderingen niet voldoende zijn om de resterende toegangskloven te overbruggen.

Neem Haïti, waar slechts 47 procent van de bevolking toegang heeft tot elektriciteit en veel afgelegen gemeenschappen afhankelijk zijn van dure en vervuilende generatoren op fossiele brandstoffen. Ook in landen als Guatemala en Bolivia zijn er grote gebieden zonder betrouwbare elektriciteitsvoorziening. Dit heeft ernstige gevolgen voor de economische ontwikkeling, aangezien betrouwbare elektriciteit essentieel is voor het leveren van schoon water, het verbeteren van de gezondheidszorg en het onderwijs, en het stimuleren van de groei van kleine bedrijven.

Ondanks de inspanningen van zowel regeringen als de privésector blijft het realiseren van universele toegang tot energie een kostbare en complexe uitdaging, vooral voor de landen die het hardst worden getroffen door de klimaatverandering. Deze uitdaging wordt verder bemoeilijkt door de hoge financieringskosten, de politieke en regelgevende instabiliteit, en een beperkte binnenlandse kredietcapaciteit — factoren die allemaal de energie-investeringen in de hele regio belemmeren.

Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025
PS_YA25-Onsite_1333x1000

Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025

Our annual flagship magazine, PS Quarterly: The Year Ahead 2025, has arrived. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Digital Plus now.

Subscribe Now

Om deze enorme uitdaging aan te pakken, moeten beleidsmakers een nieuwe strategie omarmen die gericht is op betere coördinatie tussen belanghebbenden, verhoogde efficiëntie en het versterken van de positie van lage-inkomenslanden en -gemeenschappen, zodat zij het voortouw kunnen nemen. Daarnaast is het essentieel om nieuwe technologieën te testen en op te schalen, en financiële mechanismen te implementeren die meer middelen beschikbaar stellen. Dit alles is cruciaal voor het opzetten van effectieve, multisectorale overheidsprogramma’s.

De Universal Access Coalition (UAC, coalitie voor universele toegang), gelanceerd tijdens de conferentie Energies of the Amazon in Belém, Brazilië, na de G20-top in november, is een goed voorbeeld van deze aanpak. Door overheden, particuliere bedrijven, multilaterale organisaties, ontwikkelingsbanken en maatschappelijke organisaties samen te brengen, streeft de UAC ernaar middelen te mobiliseren, innovatie te bevorderen en te pleiten voor universele toegang tot energie.

Door de samenwerking tussen belanghebbenden te bevorderen, probeert de UAC innovatieve technologische oplossingen te stimuleren. Gedistribueerde hernieuwbare energie, zoals minigrids en zonne-energiesystemen voor thuisgebruik, biedt bijvoorbeeld een sneller en kostenefficiënter alternatief voor de traditionele uitbreiding van het elektriciteitsnet in afgelegen gebieden met een lage bevolkingsdichtheid. Daarnaast investeert de Global Energy Alliance for People and Planet, in samenwerking met de Wereldbank en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank, in ‘mesh grids’ – gedecentraliseerde systemen die speciaal zijn ontworpen om betrouwbare elektriciteit te leveren aan onderontwikkelde gebieden met beperkte dekking.

De inspanningen van de landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied moeten bijdragen aan het bredere doel om de wereldwijde inspanningen nieuw leven in te blazen voor het behalen van het zevende VN-doel voor duurzame ontwikkeling, dat streeft naar universele toegang tot schone, betaalbare energie in 2030. Gerichte overheidsprogramma’s in Brazilië, zoals Energies of the Amazon en Light for All (Luz para Todos), laten zien hoe multi-stakeholderbenaderingen gemeenschapsgestuurde en rechtvaardige initiatieven kunnen ondersteunen en faciliteren.

In de aanloop naar COP30 in Belém later dit jaar moeten beleidsmakers de effectiviteit van de wereldwijde aanpak van de existentiële dreiging van de klimaatverandering opnieuw evalueren en zich inzetten voor krachtige, doelgerichte actie. Door de gezamenlijke inzet van overheden, maatschappelijke organisaties en de particuliere sector te bundelen, kunnen we het enorme potentieel van de landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied op het gebied van hernieuwbare energie ontsluiten en de regio transformeren tot een voorbeeld van duurzame ontwikkeling.

Succes kan echter niet uitsluitend in megawatts worden gemeten. Energieoplossingen moeten lokale en inheemse gemeenschappen actief betrekken, en hen een betekenisvolle rol geven in de planning en besluitvorming. Een rechtvaardige energietransitie is meer dan alleen een morele verplichting – het is de enige manier om de wereldwijde klimaatdoelstellingen te behalen, de klimaatbestendigheid te versterken en rechtvaardige economische groei te realiseren.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/jcv92Qbnl