delamata1_ORLANDO ESTRADAAFP via Getty Images_latinamericababyhealth Orlando Estrada/AFP via Getty Images

Hoe groot is de ongelijkheid op gezondheidsgebied in Latijns-Amerika?

BUENOS AIRES – Gezondheid is veel meer dan een persoonlijke aangelegenheid; het is essentieel voor het welzijn en de productiviteit van een samenleving. Maar het bereiken van rechtvaardige gezondheidsresultaten voor iedereen blijft een uitdaging. Dit geldt met name voor Latijns-Amerika en het Caribisch gebied, een regio die gebukt gaat onder extreme en aanhoudende ongelijkheid.

Als het gaat om de grootste gezondheidsproblemen, zijn Latijns-Amerika en het Caribisch gebied zeker geen uitzondering. Terwijl de regio drie decennia geleden vooral te maken had met maternale, neonatale en overdraagbare ziekten, wordt ze nu – net als een groot deel van de rest van de wereld – geconfronteerd met een opkomende stroom van niet-overdraagbare ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, kanker, diabetes en psychische aandoeningen. Maar deze verschuiving brengt unieke uitdagingen met zich mee in een regio waar de ziektelast onevenredig wordt gedragen door de meest kansarmen.

De grote verschillen in gezondheid in de regio zijn vooral uitgesproken bij kinderen. Zo is de kindersterfte in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied bijna vier keer zo hoog als in de OESO-landen. Uit ons onderzoek bleek dat in Bolivia, Guatemala, Haïti en Peru het sterftecijfer ongeveer drie keer zo hoog is voor kinderen van wie de ouders hoogstens basisonderwijs hebben genoten als voor kinderen van wie de ouders middelbaar onderwijs hebben gevolgd. Bovendien is in Colombia en Paraguay de kindersterfte ruim vijf keer hoger voor huishoudens in het laagste welvaartskwintiel vergeleken met die in het hoogste.

Groeiproblemen komen ook veel voor in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied, en treffen ongeveer dertien procent van de kinderen, voornamelijk uit de laagst opgeleide en armste huishoudens. In bijna de hele regio komt ondervoeding ongeveer twee keer zo vaak voor bij kinderen van lager opgeleide ouders, op enkele uitzonderingen na. En die kloof wordt vaak nog groter als je de hoogste en laagste welvaartskwintielen met elkaar vergelijkt. De ondervoeding is consequent hoger op het platteland van de meeste landen van Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied, maar beperkt zich niet tot die gebieden.

Kansarme jongeren in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied hebben te maken met een alarmerend aantal gezondheidsachterstanden, omdat bijna de helft van de kinderen en jongeren in de regio in armoede leeft. Bovendien duiden de littekeneffecten van een ongezonde start in het leven en de intergenerationele gevolgen van een slechte gezondheid erop dat deze nadelen het welzijn van toekomstige generaties zullen bedreigen.

Nog zorgwekkender is dat de kindersterfte en groeiachterstanden hoog blijven onder de armsten en laagst opgeleiden in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied, ondanks voortdurende verbeteringen in de indicatoren voor de gezondheid van kinderen. Veel landen in de regio hebben de toegang tot en de kwaliteit van essentiële publieke diensten zoals sanitaire voorzieningen verbeterd, de dekking van de gezondheidszorg uitgebreid (waardoor het makkelijker is om toegang te krijgen tot gezondheidszorg voor moeder en kind), en zijn begonnen met het bieden van sociale bijstand door middel van voorwaardelijke geldoverdrachten.

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription
PS_Sales_Winter_1333x1000 AI

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription

At a time of escalating global turmoil, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided.

Subscribe to Digital or Digital Plus now to secure your discount.

Subscribe Now

Bovendien tekent zich een nieuwe dimensie af van de ongelijkheid in gezondheid onder kinderen in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied: acht procent van hen heeft overgewicht. Overgewicht komt echter nog niet zo vaak voor als ondervoeding, en komt vaker voor bij kinderen uit rijkere en hoger opgeleide gezinnen, en bij kinderen die in stedelijke gebieden wonen. Hoewel de verschillen niet zo uitgesproken zijn als bij andere gezondheidsindicatoren, moeten beleidsmakers dit fenomeen nauwlettend blijven volgen.

De landen van Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied worstelen ook met ongelijkheid op het gebied van de reproductieve gezondheid. Het meest in het oog springende voorbeeld is het hoge percentage tienerzwangerschappen in de regio dat blijft bestaan, ook al zijn de meeste adolescenten goed op de hoogte van moderne voorbehoedsmiddelen. In bijna alle landen van Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied kreeg minstens de helft van de vrouwen tussen 25 en 49 jaar in het laagste welvaartskwintiel het eerste kind als tiener – ruim het dubbele van de vrouwen in het hoogste kwintiel. Tienerzwangerschappen verergeren waarschijnlijk de grote verschillen tussen mannen en vrouwen in de regio op het gebied van onderwijs, arbeidsparticipatie en inkomen. En wat nog belangrijker is, ze spelen een cruciale rol in de intergenerationele overdracht van ongelijkheid, aangezien de dochters van tienermoeders een grotere kans hebben om zelf tienermoeder te worden.

Helaas is het door de beperkte gegevens over gezondheidsindicatoren voor volwassenen in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied moeilijk om de ontwikkeling van de ongelijkheid in deze levensfase te beoordelen. Er zijn echter duidelijk sociaaleconomische gradiënten in het optreden van niet-overdraagbare ziekten aan te wijzen. Obesitas, hypertensie en diabetes komen vaker voor bij de laagst opgeleiden en de armsten, evenals in stedelijke gebieden. Maar de kloof tussen stad en platteland geldt niet uniform voor alle niet-overdraagbare ziekten, waardoor een genuanceerd beeld van de gezondheidsverschillen binnen de regio zichtbaar wordt. Psychopathologie, een steeds belangrijker onderdeel van de ziektelast in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied, vertoont ook duidelijke verschillen tussen mannen en vrouwen en tussen sociaaleconomische groepen, waarbij depressie vooral voorkomt bij vrouwen en lager opgeleiden. Dit wijst op de noodzaak van gerichte interventies in de geestelijke gezondheidszorg.

Ondanks de epidemiologische transitie die gaande is, zijn sociaaleconomische gezondheidsverschillen meer uitgesproken tijdens de vroege kinderjaren en de adolescentie dan op volwassen leeftijd. Maar dit patroon varieert in de regio: rijkere landen met minder ongelijkheid in de gezondheidsresultaten van kinderen hebben vaak grotere ongelijkheden op bepaalde gebieden van de gezondheid van volwassenen.

Dit complexe patroon van ongelijkheid op gezondheidsgebied in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied duidt erop dat een veelzijdige aanpak nodig is om deze ongelijkheid aan te pakken. Het is niet alleen een kwestie van het hervormen van de gezondheidszorgstelsels: de landen in Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied hebben een grote verscheidenheid aan organisatiestructuren ingevoerd, maar van geen enkel systeem is overtuigend aangetoond dat het de ongelijkheden in de gezondheidszorg vermindert. Hoewel de inspanningen om de kwaliteit van de zorg te verbeteren moeten worden voortgezet, is het voor effectieve oplossingen ook nodig om de bredere sociale determinanten van gezondheidsresultaten aan te pakken.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/hYiq1Jpnl