NDŻAMENA - To krytyczny rok dla środowiska naturalnego. Negocjacje prowadzone przez światowych przywódców w Montrealu w grudniu tego roku zadecydują o losie Globalnego Ramowego Programu Różnorodności Biologicznej Po-2020 roku - daleko idącego porozumienia, które wyznaczy światowy program ochrony środowiska na następną dekadę. Przyszłość być może miliona gatunków roślin i zwierząt wisi na włosku, podobnie jak życie i środki do życia miliardów ludzi.
Różnorodność biologiczna nie polega tylko na liczeniu drzew, ptaków, ryb czy owadów. One z pewnością mają znaczenie, podobnie jak szersza równowaga ekosystemów, od których zależą one, my i wiele innych gatunków. Co więcej, słowo "my" musi obejmować ludność rdzenną, która ma szczególnie ważną rolę do odegrania w rozmowach o środowisku.
Z niej pochodzę. Mój lud - Mbororo z Czadu - jest jak wiele innych grup, które mają starożytną więź z ziemią przodków na całym świecie. Jesteśmy sprawdzonymi zarządcami wielu cennych, ale kurczących się naturalnych zasobów świata. Wylesianie na naszych ziemiach jest znacznie mniejsze niż gdzie indziej. Roślinność jest gęstsza, dzikie zwierzęta są liczniejsze, łańcuchy pokarmowe są mocniejsze. Tam, gdzie żyjemy, witalność przyrody jeszcze nie zgasła. Aż jedna trzecia światowych lasów tropikalnych, torfowisk i lasów namorzynowych - ekosystemów o dużej zawartości węgla, które stanowią 80% globalnej różnorodności biologicznej - znajduje się na ziemiach tubylczych.
To nie jest przypadek. Dla rdzennych mieszkańców, ziemia jest wszystkim. Jest źródłem naszego pożywienia, schronienia i leków, a także źródłem naszej kultury i historii. Przez niezliczone pokolenia, nauczyliśmy się dobrze żyć na naszej ziemi. Wiemy, jak ją chronić, jak ją przywrócić i jak służyć jako jej inżynierowie i opiekunowie, a nie niszczyciele.
Nauka od dawna potwierdza wyjątkowy wkład rdzennych mieszkańców w dobrobyt Ziemi. W 2019 roku Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu podkreślił, że wiedza rdzenna ma kluczowe znaczenie dla zarządzania globalnym ociepleniem i jego skutkami. Międzyrządowa Platforma Naukowo-Polityczna ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych doszła do tego samego wniosku w odniesieniu do zachowania różnorodności biologicznej. W sprawozdaniu uzupełniającym z tego roku, IPBES jeszcze bardziej podkreśliła znaczenie wkładu ludności rdzennej w globalną ochronę.
Rosnące uznanie świata dla wiedzy tubylczej znalazło również odzwierciedlenie podczas Konferencji ONZ w Sprawie Zmian Klimatu (COP26) w Glasgow w zeszłym roku, kiedy to kilka państw i prywatnych darczyńców zobowiązało się do przekazania 1,7 miliarda dolarów na wsparcie działań ludności tubylczej i społeczności lokalnych w zakresie ochrony przyrody i walki ze zmianami klimatu. Było to bezprecedensowe zobowiązanie wobec rozproszonej, ale coraz bardziej zjednoczonej populacji.
Ale chociaż z zadowoleniem przyjmujemy rosnące uznanie światowych przywódców dla wiedzy i praktyk rdzennych mieszkańców, wypełnianie naszej roli zarządcy wymaga czegoś więcej niż tylko aprobaty. Aby nadal służyć jako najbardziej skuteczni strażnicy świata przyrody, potrzebujemy prawa do posiadania - a tym samym do pozostania na naszych ziemiach przodków i dalszego zarządzania nimi.
W sytuacji, gdy ludność rdzenna jest nieustannie wysiedlana - często z użyciem przemocy - z terytorium, które zawsze nazywaliśmy domem, reforma własności ziemi i bezpieczne prawa do ziemi stały się absolutnie kluczowe. W przeciwnym razie obce osadnictwo, ekspansja rolnicza, wydobycie przemysłowe, pustynnienie oraz choroby będą nadal zrywać nasze historyczne więzi z ziemią, na której żyjemy.
Rządy muszą zobowiązać się do bardziej zrównoważonego zarządzania gruntami. Plan 30x30 mający na celu ochronę 30% światowych obszarów lądowych i morskich do końca tego dziesięciolecia jest dobrym pomysłem, pod warunkiem, że będzie realizowany w ścisłym partnerstwie z ludnością rdzenną i społecznościami lokalnymi. Oznacza to zapewnienie pełnego włączenia, uznania naszych praw do ziemi oraz naszej wolnej i świadomej zgody. Musimy być w pełni reprezentowani, kiedy zawierane są nowe umowy i kiedy opracowywane są projekty mające na celu ochronę i odbudowę ekosystemów.
Aby realizować tę ważną misję, potrzebujemy również dostępu do finansowania. Inicjatywa Finansowa na Rzecz Prawa do Ziemi i Ochrony Przyrody - skupiająca się na skrzyżowaniu praw własności ziemi i ochrony przyrody prowadzonej przez społeczność - to dobry początek. CLARIFI wypełnia kluczową lukę, kierując fundusze bezpośrednio do inicjatyw tubylczych i kierowanych przez społeczności. Jego celem jest zebranie 10 miliardów dolarów do 2030 roku i powiększenie prawnie uznanych terytoriów tubylczych o 400 milionów hektarów. Ma to kluczowe znaczenie dla ograniczenia wylesiania, zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej. Celem jest zwiększenie prawnej własności ziemi tych społeczności do co najmniej 50% wszystkich lasów tropikalnych.
Jeżeli świat zobowiąże się do inwestowania w ludność tubylczą, to będziemy mogli się tym zająć. Przy wystarczającym finansowaniu w terenie - a nie tylko na papierze i w przemówieniach - możemy zrobić więcej niż ktokolwiek inny, aby chronić przyrodę i zachować różnorodność biologiczną na świecie.
Mimo, że sfinalizowanie Globalnego Ramowego Programu Różnorodności Biologicznej jest kluczowe dla zapobieżenia całkowitemu załamaniu się ekosystemów, proces ten napotyka na opóźnienia, nieporozumienia i niechęć kluczowych stron. Światowi przywódcy muszą stanąć na wysokości zadania i zapewnić porozumienie, które w pełni uzna prawa i unikalny wkład ludności rdzennej i społeczności lokalnych.
Z angielskiego przetłumaczyła Marz McNamer
NDŻAMENA - To krytyczny rok dla środowiska naturalnego. Negocjacje prowadzone przez światowych przywódców w Montrealu w grudniu tego roku zadecydują o losie Globalnego Ramowego Programu Różnorodności Biologicznej Po-2020 roku - daleko idącego porozumienia, które wyznaczy światowy program ochrony środowiska na następną dekadę. Przyszłość być może miliona gatunków roślin i zwierząt wisi na włosku, podobnie jak życie i środki do życia miliardów ludzi.
Różnorodność biologiczna nie polega tylko na liczeniu drzew, ptaków, ryb czy owadów. One z pewnością mają znaczenie, podobnie jak szersza równowaga ekosystemów, od których zależą one, my i wiele innych gatunków. Co więcej, słowo "my" musi obejmować ludność rdzenną, która ma szczególnie ważną rolę do odegrania w rozmowach o środowisku.
Z niej pochodzę. Mój lud - Mbororo z Czadu - jest jak wiele innych grup, które mają starożytną więź z ziemią przodków na całym świecie. Jesteśmy sprawdzonymi zarządcami wielu cennych, ale kurczących się naturalnych zasobów świata. Wylesianie na naszych ziemiach jest znacznie mniejsze niż gdzie indziej. Roślinność jest gęstsza, dzikie zwierzęta są liczniejsze, łańcuchy pokarmowe są mocniejsze. Tam, gdzie żyjemy, witalność przyrody jeszcze nie zgasła. Aż jedna trzecia światowych lasów tropikalnych, torfowisk i lasów namorzynowych - ekosystemów o dużej zawartości węgla, które stanowią 80% globalnej różnorodności biologicznej - znajduje się na ziemiach tubylczych.
To nie jest przypadek. Dla rdzennych mieszkańców, ziemia jest wszystkim. Jest źródłem naszego pożywienia, schronienia i leków, a także źródłem naszej kultury i historii. Przez niezliczone pokolenia, nauczyliśmy się dobrze żyć na naszej ziemi. Wiemy, jak ją chronić, jak ją przywrócić i jak służyć jako jej inżynierowie i opiekunowie, a nie niszczyciele.
Nauka od dawna potwierdza wyjątkowy wkład rdzennych mieszkańców w dobrobyt Ziemi. W 2019 roku Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu podkreślił, że wiedza rdzenna ma kluczowe znaczenie dla zarządzania globalnym ociepleniem i jego skutkami. Międzyrządowa Platforma Naukowo-Polityczna ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych doszła do tego samego wniosku w odniesieniu do zachowania różnorodności biologicznej. W sprawozdaniu uzupełniającym z tego roku, IPBES jeszcze bardziej podkreśliła znaczenie wkładu ludności rdzennej w globalną ochronę.
Rosnące uznanie świata dla wiedzy tubylczej znalazło również odzwierciedlenie podczas Konferencji ONZ w Sprawie Zmian Klimatu (COP26) w Glasgow w zeszłym roku, kiedy to kilka państw i prywatnych darczyńców zobowiązało się do przekazania 1,7 miliarda dolarów na wsparcie działań ludności tubylczej i społeczności lokalnych w zakresie ochrony przyrody i walki ze zmianami klimatu. Było to bezprecedensowe zobowiązanie wobec rozproszonej, ale coraz bardziej zjednoczonej populacji.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Ale chociaż z zadowoleniem przyjmujemy rosnące uznanie światowych przywódców dla wiedzy i praktyk rdzennych mieszkańców, wypełnianie naszej roli zarządcy wymaga czegoś więcej niż tylko aprobaty. Aby nadal służyć jako najbardziej skuteczni strażnicy świata przyrody, potrzebujemy prawa do posiadania - a tym samym do pozostania na naszych ziemiach przodków i dalszego zarządzania nimi.
W sytuacji, gdy ludność rdzenna jest nieustannie wysiedlana - często z użyciem przemocy - z terytorium, które zawsze nazywaliśmy domem, reforma własności ziemi i bezpieczne prawa do ziemi stały się absolutnie kluczowe. W przeciwnym razie obce osadnictwo, ekspansja rolnicza, wydobycie przemysłowe, pustynnienie oraz choroby będą nadal zrywać nasze historyczne więzi z ziemią, na której żyjemy.
Rządy muszą zobowiązać się do bardziej zrównoważonego zarządzania gruntami. Plan 30x30 mający na celu ochronę 30% światowych obszarów lądowych i morskich do końca tego dziesięciolecia jest dobrym pomysłem, pod warunkiem, że będzie realizowany w ścisłym partnerstwie z ludnością rdzenną i społecznościami lokalnymi. Oznacza to zapewnienie pełnego włączenia, uznania naszych praw do ziemi oraz naszej wolnej i świadomej zgody. Musimy być w pełni reprezentowani, kiedy zawierane są nowe umowy i kiedy opracowywane są projekty mające na celu ochronę i odbudowę ekosystemów.
Aby realizować tę ważną misję, potrzebujemy również dostępu do finansowania. Inicjatywa Finansowa na Rzecz Prawa do Ziemi i Ochrony Przyrody - skupiająca się na skrzyżowaniu praw własności ziemi i ochrony przyrody prowadzonej przez społeczność - to dobry początek. CLARIFI wypełnia kluczową lukę, kierując fundusze bezpośrednio do inicjatyw tubylczych i kierowanych przez społeczności. Jego celem jest zebranie 10 miliardów dolarów do 2030 roku i powiększenie prawnie uznanych terytoriów tubylczych o 400 milionów hektarów. Ma to kluczowe znaczenie dla ograniczenia wylesiania, zmiany klimatu i utraty różnorodności biologicznej. Celem jest zwiększenie prawnej własności ziemi tych społeczności do co najmniej 50% wszystkich lasów tropikalnych.
Jeżeli świat zobowiąże się do inwestowania w ludność tubylczą, to będziemy mogli się tym zająć. Przy wystarczającym finansowaniu w terenie - a nie tylko na papierze i w przemówieniach - możemy zrobić więcej niż ktokolwiek inny, aby chronić przyrodę i zachować różnorodność biologiczną na świecie.
Mimo, że sfinalizowanie Globalnego Ramowego Programu Różnorodności Biologicznej jest kluczowe dla zapobieżenia całkowitemu załamaniu się ekosystemów, proces ten napotyka na opóźnienia, nieporozumienia i niechęć kluczowych stron. Światowi przywódcy muszą stanąć na wysokości zadania i zapewnić porozumienie, które w pełni uzna prawa i unikalny wkład ludności rdzennej i społeczności lokalnych.
Z angielskiego przetłumaczyła Marz McNamer