BERLIJN – Met de sluiting van zijn laatste drie kerncentrales heeft Duitsland de geleidelijke afschaffing van kernenergie voltooid. Als minister verantwoordelijk voor nucleaire veiligheid in Duitsland ben ik van mening dat dit een uitstekende, ja zelfs visionaire zet was. Er zijn vele belangrijke rechtvaardigingen, maar vijf daarvan zijn bijzonder overtuigend.
In de eerste plaats maakt de geleidelijke afschaffing van kernenergie Duitsland veiliger. Geen enkele kerncentrale ter wereld is zó veilig dat een catastrofaal ongeluk kan worden uitgesloten. Zo’n ongeluk kan worden veroorzaakt door een menselijke fout (zoals in Tsjernobyl in 1986) of door een natuurramp (zoals in Fukushima, Japan, in 2011). Het kan worden veroorzaakt door een terroristische aanslag, een vliegtuigongeluk of gewoon een over het hoofd geziene zwakke plek in onze veiligheidsstrategieën. Of, in het ergste geval, door een militaire aanval, zoals die van Rusland in Oekraïne.
Wat de oorzaak ook is, een ongeval in een kerncentrale kan catastrofaal zijn en verwoestingen aanrichten op een schaal die geen enkele andere vorm van energieopwekking kan evenaren. Geen enkele verzekering dekt dit risico, noch in Duitsland noch elders. Het Ministerie van Milieu, de hoogste autoriteit op het gebied van nucleaire veiligheid van het land, ziet er al tientallen jaren op toe dat kerncentrales aan de hoogste normen voldoen. Maar hoe hard we ook werken, absolute veiligheid bestaat niet bij kernenergie, en daarom is de geleidelijke afschaffing een opluchting voor mij.
Een tweede reden om blij te zijn met de stopzetting van kernenergie in Duitsland is dat we niet langer hoogradioactief kernafval zullen produceren. Kernenergie heeft drie generaties lang elektriciteit geleverd, maar de erfenis van radioactief afval zal een last zijn voor de komende dertigduizend generaties. Hoe een technologie met zulke langdurige gevolgen als duurzaam kan worden aangemerkt, is mij een raadsel.
In feite betekent de erfenis van het kernafval dat Duitsland, ondanks de geleidelijke afschaffing, nog een lange weg te gaan heeft om nucleaire veiligheid te garanderen. Er is momenteel nergens ter wereld een definitieve opslagplaats voor gebruikte brandstofstaven in bedrijf, en het vinden van een locatie daarvoor is enorm moeilijk en duur.
In de derde plaats is kernenergie, ondanks wat de voorstanders beweren, noch klimaatvriendelijk noch bijzonder betrouwbaar. Ook al draagt zij minder bij tot de klimaatcrisis dan steenkool of gas, zij is duidelijk slecht voor het klimaat, niet in het minst omdat reactoren met grote hoeveelheden water moeten worden gekoeld. Dit legt een aanzienlijke druk op de plaatselijke rivieren, die toch al onder druk staan door de klimaatverandering. Frankrijk heeft vorig jaar aanzienlijke hoeveelheden elektriciteit uit Duitsland moeten importeren vanwege technische problemen met zijn reactoren en een gebrek aan voldoende water om ze te koelen. In sommige gevallen raakten rivieren zo oververhit dat het water voor de koeling van de reactoren niet aan de rivieren kon worden onttrokken of erop kon worden geloosd.
Naarmate de temperaturen stijgen en de droogteperiodes toenemen, zullen de beperkingen op het gebruik van rivierwater voor het koelen van kernreactoren alleen maar groter worden. We hebben een veerkrachtige energievoorziening nodig die niet alleen geen bijdrage levert aan de klimaatverandering, maar ook bestand is tegen de onvermijdelijke gevolgen van hogere temperaturen. In die zin is kernenergie niet geschikt voor de toekomst.
Het vierde aandachtspunt is dat kernenergie niet goedkoop is, vooral niet wanneer men rekening houdt met de kosten van uraniumwinning, afvalbeheer en verzekeringen. In de Verenigde Staten zijn tussen 2009 en 2021 twaalf kerncentrales uit bedrijf genomen omdat ze economisch niet levensvatbaar waren.
Nieuwe nucleaire projecten zijn niet rendabel zonder aanzienlijke overheidssubsidies. Het Flamanville-3 project in Noord-Frankrijk ligt twaalf jaar achter op schema en zal ruim tien miljard euro méér kosten dan oorspronkelijk gepland. Ook in het Verenigd Koninkrijk en Finland exploderen de kosten van kernenergie. En als Europa zijn afhankelijkheid van de invoer van Russische energie wil beëindigen, zal het ook de invoer van uranium en splijtstofelementen moeten stopzetten.
De laatste reden om de sluiting van de resterende Duitse kerncentrales toe te juichen is dat we kernenergie gewoonweg niet nodig hebben. Er zijn betere alternatieven. Zonne- en windenergie zijn nu veel goedkoper om op te wekken. Ze zijn ook veiliger, duurzamer en klimaatvriendelijker. Met de juiste normen zijn ze ook verenigbaar met natuurbehoud.
Dit verklaart mede waarom het aandeel van kernenergie in het totale mondiale verbruik van primaire energie sinds 2000 is gedaald en in 2019 nog maar vijf procent bedroeg. Hernieuwbare energie zit daarentegen al jaren in de lift. De productiekosten dalen en de geïnstalleerde capaciteit groeit – ook in Duitsland sinds het aantreden van de huidige regering.
De Duitse beleidsmakers erkennen het cruciale belang van een veilige en betaalbare energievoorziening, met name voor een land waarvan de welvaart ook gebaseerd is op energie-intensieve industrieën, van machinebouw tot autofabricage. Wij investeren op grote schaal in hernieuwbare energie. Wij investeren ook in groene waterstof, opslagtechnologieën, energie-efficiëntie en energiebesparing.
De uitbreiding van hernieuwbare energie is ongetwijfeld een uitdaging, en we moeten toegeven dat we nog niet zo ver zijn als we zouden willen. Tegelijkertijd heeft de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne ons gedwongen tijdelijk terug te keren naar steenkool en vloeibaar aardgas. Maar dit alles vormt geen overtuigend argument om kernenergie te behouden, laat staan uit te breiden.
Opeenvolgende Duitse regeringen, alle democratische partijen van ons land en zelfs de exploitanten van de kerncentrales hebben ingestemd met de geleidelijke afschaffing van kernenergie, overtuigd door dezelfde dwingende logica die talloze burgers, boeren, wijnbouwers en burgemeesters ertoe aanzette om tientallen jaren voor een geleidelijke afschaffing te pleiten. Het zou werkelijk onverantwoordelijk zijn om deze brede maatschappelijke consensus de rug toe te keren.
Vertaling: Menno Grootveld
BERLIJN – Met de sluiting van zijn laatste drie kerncentrales heeft Duitsland de geleidelijke afschaffing van kernenergie voltooid. Als minister verantwoordelijk voor nucleaire veiligheid in Duitsland ben ik van mening dat dit een uitstekende, ja zelfs visionaire zet was. Er zijn vele belangrijke rechtvaardigingen, maar vijf daarvan zijn bijzonder overtuigend.
In de eerste plaats maakt de geleidelijke afschaffing van kernenergie Duitsland veiliger. Geen enkele kerncentrale ter wereld is zó veilig dat een catastrofaal ongeluk kan worden uitgesloten. Zo’n ongeluk kan worden veroorzaakt door een menselijke fout (zoals in Tsjernobyl in 1986) of door een natuurramp (zoals in Fukushima, Japan, in 2011). Het kan worden veroorzaakt door een terroristische aanslag, een vliegtuigongeluk of gewoon een over het hoofd geziene zwakke plek in onze veiligheidsstrategieën. Of, in het ergste geval, door een militaire aanval, zoals die van Rusland in Oekraïne.
Wat de oorzaak ook is, een ongeval in een kerncentrale kan catastrofaal zijn en verwoestingen aanrichten op een schaal die geen enkele andere vorm van energieopwekking kan evenaren. Geen enkele verzekering dekt dit risico, noch in Duitsland noch elders. Het Ministerie van Milieu, de hoogste autoriteit op het gebied van nucleaire veiligheid van het land, ziet er al tientallen jaren op toe dat kerncentrales aan de hoogste normen voldoen. Maar hoe hard we ook werken, absolute veiligheid bestaat niet bij kernenergie, en daarom is de geleidelijke afschaffing een opluchting voor mij.
Een tweede reden om blij te zijn met de stopzetting van kernenergie in Duitsland is dat we niet langer hoogradioactief kernafval zullen produceren. Kernenergie heeft drie generaties lang elektriciteit geleverd, maar de erfenis van radioactief afval zal een last zijn voor de komende dertigduizend generaties. Hoe een technologie met zulke langdurige gevolgen als duurzaam kan worden aangemerkt, is mij een raadsel.
In feite betekent de erfenis van het kernafval dat Duitsland, ondanks de geleidelijke afschaffing, nog een lange weg te gaan heeft om nucleaire veiligheid te garanderen. Er is momenteel nergens ter wereld een definitieve opslagplaats voor gebruikte brandstofstaven in bedrijf, en het vinden van een locatie daarvoor is enorm moeilijk en duur.
In de derde plaats is kernenergie, ondanks wat de voorstanders beweren, noch klimaatvriendelijk noch bijzonder betrouwbaar. Ook al draagt zij minder bij tot de klimaatcrisis dan steenkool of gas, zij is duidelijk slecht voor het klimaat, niet in het minst omdat reactoren met grote hoeveelheden water moeten worden gekoeld. Dit legt een aanzienlijke druk op de plaatselijke rivieren, die toch al onder druk staan door de klimaatverandering. Frankrijk heeft vorig jaar aanzienlijke hoeveelheden elektriciteit uit Duitsland moeten importeren vanwege technische problemen met zijn reactoren en een gebrek aan voldoende water om ze te koelen. In sommige gevallen raakten rivieren zo oververhit dat het water voor de koeling van de reactoren niet aan de rivieren kon worden onttrokken of erop kon worden geloosd.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Naarmate de temperaturen stijgen en de droogteperiodes toenemen, zullen de beperkingen op het gebruik van rivierwater voor het koelen van kernreactoren alleen maar groter worden. We hebben een veerkrachtige energievoorziening nodig die niet alleen geen bijdrage levert aan de klimaatverandering, maar ook bestand is tegen de onvermijdelijke gevolgen van hogere temperaturen. In die zin is kernenergie niet geschikt voor de toekomst.
Het vierde aandachtspunt is dat kernenergie niet goedkoop is, vooral niet wanneer men rekening houdt met de kosten van uraniumwinning, afvalbeheer en verzekeringen. In de Verenigde Staten zijn tussen 2009 en 2021 twaalf kerncentrales uit bedrijf genomen omdat ze economisch niet levensvatbaar waren.
Nieuwe nucleaire projecten zijn niet rendabel zonder aanzienlijke overheidssubsidies. Het Flamanville-3 project in Noord-Frankrijk ligt twaalf jaar achter op schema en zal ruim tien miljard euro méér kosten dan oorspronkelijk gepland. Ook in het Verenigd Koninkrijk en Finland exploderen de kosten van kernenergie. En als Europa zijn afhankelijkheid van de invoer van Russische energie wil beëindigen, zal het ook de invoer van uranium en splijtstofelementen moeten stopzetten.
De laatste reden om de sluiting van de resterende Duitse kerncentrales toe te juichen is dat we kernenergie gewoonweg niet nodig hebben. Er zijn betere alternatieven. Zonne- en windenergie zijn nu veel goedkoper om op te wekken. Ze zijn ook veiliger, duurzamer en klimaatvriendelijker. Met de juiste normen zijn ze ook verenigbaar met natuurbehoud.
Dit verklaart mede waarom het aandeel van kernenergie in het totale mondiale verbruik van primaire energie sinds 2000 is gedaald en in 2019 nog maar vijf procent bedroeg. Hernieuwbare energie zit daarentegen al jaren in de lift. De productiekosten dalen en de geïnstalleerde capaciteit groeit – ook in Duitsland sinds het aantreden van de huidige regering.
De Duitse beleidsmakers erkennen het cruciale belang van een veilige en betaalbare energievoorziening, met name voor een land waarvan de welvaart ook gebaseerd is op energie-intensieve industrieën, van machinebouw tot autofabricage. Wij investeren op grote schaal in hernieuwbare energie. Wij investeren ook in groene waterstof, opslagtechnologieën, energie-efficiëntie en energiebesparing.
De uitbreiding van hernieuwbare energie is ongetwijfeld een uitdaging, en we moeten toegeven dat we nog niet zo ver zijn als we zouden willen. Tegelijkertijd heeft de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne ons gedwongen tijdelijk terug te keren naar steenkool en vloeibaar aardgas. Maar dit alles vormt geen overtuigend argument om kernenergie te behouden, laat staan uit te breiden.
Opeenvolgende Duitse regeringen, alle democratische partijen van ons land en zelfs de exploitanten van de kerncentrales hebben ingestemd met de geleidelijke afschaffing van kernenergie, overtuigd door dezelfde dwingende logica die talloze burgers, boeren, wijnbouwers en burgemeesters ertoe aanzette om tientallen jaren voor een geleidelijke afschaffing te pleiten. Het zou werkelijk onverantwoordelijk zijn om deze brede maatschappelijke consensus de rug toe te keren.
Vertaling: Menno Grootveld