NEW YORK – Stel je een wereld voor waarin een mondiaal netwerk van medische professionals de opkomende varianten van een besmettelijk virus in kaart brengt, periodiek de formule aanpast van de vaccinaties voor dat virus en deze informatie ter beschikking stelt van bedrijven en landen in de hele wereld. Stel je bovendien eens voor dat dit werk wordt gedaan zonder enige overwegingen van intellectueel eigendom (IP) en zonder dat farmaceutische monopolies een wanhopig publiek uitbuiten, teneinde hun winsten te maximaliseren.
Dit mag klinken als een utopische fantasie, maar is feitelijk een beschrijving van de manier waarop het griepvaccin de afgelopen vijftig jaar is geproduceerd. Via het Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) komen deskundigen uit de hele wereld twee keer per jaar bijeen om de jongste gegevens over opkomende varianten van de griep te analyseren en te bespreken, en om te beslissen welke varianten moeten worden opgenomen in het vaccin voor dat jaar. Als een netwerk van laboratoria dat 110 landen omspant, vrijwel geheel gefinancierd door overheden (en deels door stichtingen) is het GISRS een goed voorbeeld van wat Amy Kapczynski van Yale Law School “open wetenschap” noemt.
Omdat het GISRS zich uitsluitend richt op de bescherming van mensenlevens en niet op het maken van winst, is het heel goed in staat om bruikbare kennis voor de ontwikkeling van vaccins te verzamelen, te interpreteren en te distribueren. Hoewel deze aanpak in het verleden misschien als vanzelfsprekend werd beschouwd, worden de voordelen ervan nu ineens snel duidelijk.
In haar reactie op de pandemie heeft de mondiale wetenschappelijke gemeenschap een opmerkelijke bereidheid aan de dag gelegd om kennis over mogelijke behandelingen te delen, klinische tests te coördineren, op transparante wijze nieuwe modellen te ontwikkelen en de uitkomsten onmiddellijk te publiceren. In dit nieuwe klimaat van samenwerking is het makkelijk om te vergeten dat farmaceutische bedrijven tientallen jaren lang de ʻkennis-commonsʼ hebben geprivatiseerd en gevangen hebben gehouden door hun controle over levensreddende geneesmiddelen uit te breiden via ongegronde, lichtzinnige of secundaire patenten, en door te lobbyen tegen de goedkeuring en productie van generieke geneesmiddelen.
Met de komst van COVID-19 is het nu pijnlijk duidelijk geworden dat een dergelijke monopolisering ten koste gaat van mensenlevens. De monopolistische controle over de technologie die is gebruikt voor het uitvoeren van tests heeft de snelle uitrol van meer test-kits gehinderd, net zoals de 441 patenten van 3M waarin de woorden “beademingsapparaat” of “N95” voorkomen het voor nieuwe producenten moeilijker hebben gemaakt om op grote schaal medisch goedgekeurde mondkapjes te maken. Erger nog, in een groot deel van de wereld zijn meerdere patenten van kracht voor drie van de meest veelbelovende therapieën voor COVID-19 – remdesivir, favipiravir en lopinavir/ritonavir. Deze patenten hinderen nu al de concurrentie en bedreigen zowel de betaalbaarheid als het aanbod van nieuwe geneesmiddelen.
We hebben nu de keuze tussen twee toekomstscenarioʼs. In het eerste scenario blijven we doorgaan zoals gewoonlijk, door ons afhankelijk te maken van de grote farmaceutische bedrijven, in de hoop dat een of andere potentiële behandeling van COVID-19 de klinische tests zal doorstaan, en dat andere technologieën voor het opsporen, testen en beschermen zullen opduiken. In dit scenario zullen patenten monopolistische aanbieders de controle blijven geven over de meeste van deze innovaties. De aanbieders zullen daar een hoge prijs voor in rekening brengen en downstream-rantsoenering van de zorg afdwingen. Bij ontstentenis van krachtig overheidsingrijpen zullen er levens verloren gaan, met name in de ontwikkelingslanden.
At a time of escalating global turmoil, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided.
Subscribe to Digital or Digital Plus now to secure your discount.
Subscribe Now
Hetzelfde probleem zal zich voordoen bij ieder potentieel vaccin voor COVID-19. Anders dan het poliovaccin van Jonas Salk, dat onmiddellijk gratis ter beschikking werd gesteld, zijn de meeste vaccins die vandaag de dag op de markt komen gepatenteerd. PCV13, het huidige vaccin voor diverse varianten van longontsteking dat aan babyʼs wordt toegediend, kost honderden dollars, omdat het monopoliebezit is van Pfizer. En hoewel Gavi, de vaccinatie-alliantie, een deel van de kosten van het vaccin in ontwikkelingslanden financiert, kunnen veel mensen het zich nog steeds niet veroorloven. In India worden ieder jaar ruim 100.000 vermijdbare gevallen van kindersterfte als gevolg van longontsteking geregistreerd, terwijl het vaccin Pfizer jaarlijks grofweg $5 mrd aan inkomsten oplevert.
In het tweede toekomstscenario zouden we onderkennen dat het huidige systeem – waarin particuliere monopolies profiteren van kennis die grotendeels door publieke instellingen wordt geproduceerd – niet op zijn taak berekend is. Zoals pleitbezorgers van de volksgezondheid en wetenschappers al lange tijd betogen, zijn monopolies dodelijk, doordat ze de toegang afsnijden tot levensreddende medicijnen die anders, onder een alternatief systeem, wél beschikbaar zouden zijn geweest – zoals het systeem dat de jaarlijkse productie van het griepvaccin faciliteert.
Er is al sprake van enige beweging ten gunste van een alternatieve aanpak. De regering van Costa Rica heeft bijvoorbeeld onlangs de WHO opgeroepen om een vrijwillige ʻpoolʼ van IP-rechten in te richten voor COVID-19-behandelingen, die meerdere producenten in staat zou stellen nieuwe geneesmiddelen en diagnostieken te leveren tegen betaalbaarder prijzen.
Dit zogenoemde ʻpatent poolingʼ is geen nieuw idee. Via de Medicines Patent Pool hebben de Verenigde Naties en de WHO jarenlang geprobeerd de toegang tot behandelingen voor HIV/AIDS, hepatitis C en tuberculose te verbeteren; ze hebben dat programma nu uitgebreid om er ook behandelingen voor COVID-19 in te kunnen opnemen. ʻPatent pools,ʼ ʻprize fundsʼ en andere, soortgelijke ideeën maken deel uit van een bredere agenda ter hervorming van de manier waarop levensreddende geneesmiddelen worden ontwikkeld en beschikbaar worden gemaakt. Het doel is om een op monopolies gebaseerd systeem te vervangen door een systeem dat is gebaseerd op samenwerking en gedeelde kennis.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat sommigen zullen betogen dat de COVID-19-crisis een uitzonderlijk geval is, of dat de dreiging van verplichte licenties voldoende middelen biedt om farmaceutische bedrijven ertoe te dwingen zich goed te gedragen. Maar afgezien van onderzoeksinstituten die opereren in de frontlinie van de zorg en niet louter worden gemotiveerd door het vooruitzicht op kortetermijnwinst, is het niet duidelijk of farmacieconcerns hun verantwoordelijkheden wel begrijpen. Gilead, de producent van remdesivir, reageerde immers in eerste instantie op de huidige crisis door voor remdesivir de status van ʻorphan drugʼ (experimenteel geneesmiddel) aan te vragen, waardoor het een sterkere monopoliepositie zou kunnen verkrijgen en in aanmerking zou kunnen komen voor grote belastingvoordelen. (Na publieke protesten heeft het bedrijf deze aanvraag ingetrokken.)
We hechten al veel te lang geloof aan de mythe dat het huidige IP-regime noodzakelijk is. Het bewezen succes van het GISRS en andere toepassingen van ʻopen scienceʼ laten zien dat dit niet klopt. Nu het aantal sterfgevallen als gevolg van COVID-19 toeneemt, moeten we de wijsheid en moraliteit ter discussie stellen van een systeem dat miljoenen mensen ieder jaar stilletjes veroordeelt tot lijden en dood.
Het is tijd voor een nieuwe aanpak. Wetenschappers en beleidsmakers zijn al naar voren gekomen met een keur aan veelbelovende voorstellen voor het genereren van sociaal nuttige – in plaats van louter winstgevende – farmaceutische innovatie. Er is nog nooit een betere tijd geweest voor het in de praktijk brengen van deze ideeën.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
Less than two months into his second presidency, Donald Trump has imposed sweeping tariffs on America’s three largest trading partners, with much more to come. This strategy not only lacks any credible theoretical foundations; it is putting the US on a path toward irrevocable economic and geopolitical decline.
Today's profound global uncertainty is not some accident of history or consequence of values-free technologies. Rather, it reflects the will of rival great powers that continue to ignore the seminal economic and social changes underway in other parts of the world.
explains how Malaysia and other middle powers are navigating increasingly uncertain geopolitical terrain.
NEW YORK – Stel je een wereld voor waarin een mondiaal netwerk van medische professionals de opkomende varianten van een besmettelijk virus in kaart brengt, periodiek de formule aanpast van de vaccinaties voor dat virus en deze informatie ter beschikking stelt van bedrijven en landen in de hele wereld. Stel je bovendien eens voor dat dit werk wordt gedaan zonder enige overwegingen van intellectueel eigendom (IP) en zonder dat farmaceutische monopolies een wanhopig publiek uitbuiten, teneinde hun winsten te maximaliseren.
Dit mag klinken als een utopische fantasie, maar is feitelijk een beschrijving van de manier waarop het griepvaccin de afgelopen vijftig jaar is geproduceerd. Via het Global Influenza Surveillance and Response System (GISRS) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) komen deskundigen uit de hele wereld twee keer per jaar bijeen om de jongste gegevens over opkomende varianten van de griep te analyseren en te bespreken, en om te beslissen welke varianten moeten worden opgenomen in het vaccin voor dat jaar. Als een netwerk van laboratoria dat 110 landen omspant, vrijwel geheel gefinancierd door overheden (en deels door stichtingen) is het GISRS een goed voorbeeld van wat Amy Kapczynski van Yale Law School “open wetenschap” noemt.
Omdat het GISRS zich uitsluitend richt op de bescherming van mensenlevens en niet op het maken van winst, is het heel goed in staat om bruikbare kennis voor de ontwikkeling van vaccins te verzamelen, te interpreteren en te distribueren. Hoewel deze aanpak in het verleden misschien als vanzelfsprekend werd beschouwd, worden de voordelen ervan nu ineens snel duidelijk.
In haar reactie op de pandemie heeft de mondiale wetenschappelijke gemeenschap een opmerkelijke bereidheid aan de dag gelegd om kennis over mogelijke behandelingen te delen, klinische tests te coördineren, op transparante wijze nieuwe modellen te ontwikkelen en de uitkomsten onmiddellijk te publiceren. In dit nieuwe klimaat van samenwerking is het makkelijk om te vergeten dat farmaceutische bedrijven tientallen jaren lang de ʻkennis-commonsʼ hebben geprivatiseerd en gevangen hebben gehouden door hun controle over levensreddende geneesmiddelen uit te breiden via ongegronde, lichtzinnige of secundaire patenten, en door te lobbyen tegen de goedkeuring en productie van generieke geneesmiddelen.
Met de komst van COVID-19 is het nu pijnlijk duidelijk geworden dat een dergelijke monopolisering ten koste gaat van mensenlevens. De monopolistische controle over de technologie die is gebruikt voor het uitvoeren van tests heeft de snelle uitrol van meer test-kits gehinderd, net zoals de 441 patenten van 3M waarin de woorden “beademingsapparaat” of “N95” voorkomen het voor nieuwe producenten moeilijker hebben gemaakt om op grote schaal medisch goedgekeurde mondkapjes te maken. Erger nog, in een groot deel van de wereld zijn meerdere patenten van kracht voor drie van de meest veelbelovende therapieën voor COVID-19 – remdesivir, favipiravir en lopinavir/ritonavir. Deze patenten hinderen nu al de concurrentie en bedreigen zowel de betaalbaarheid als het aanbod van nieuwe geneesmiddelen.
We hebben nu de keuze tussen twee toekomstscenarioʼs. In het eerste scenario blijven we doorgaan zoals gewoonlijk, door ons afhankelijk te maken van de grote farmaceutische bedrijven, in de hoop dat een of andere potentiële behandeling van COVID-19 de klinische tests zal doorstaan, en dat andere technologieën voor het opsporen, testen en beschermen zullen opduiken. In dit scenario zullen patenten monopolistische aanbieders de controle blijven geven over de meeste van deze innovaties. De aanbieders zullen daar een hoge prijs voor in rekening brengen en downstream-rantsoenering van de zorg afdwingen. Bij ontstentenis van krachtig overheidsingrijpen zullen er levens verloren gaan, met name in de ontwikkelingslanden.
Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription
At a time of escalating global turmoil, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided.
Subscribe to Digital or Digital Plus now to secure your discount.
Subscribe Now
Hetzelfde probleem zal zich voordoen bij ieder potentieel vaccin voor COVID-19. Anders dan het poliovaccin van Jonas Salk, dat onmiddellijk gratis ter beschikking werd gesteld, zijn de meeste vaccins die vandaag de dag op de markt komen gepatenteerd. PCV13, het huidige vaccin voor diverse varianten van longontsteking dat aan babyʼs wordt toegediend, kost honderden dollars, omdat het monopoliebezit is van Pfizer. En hoewel Gavi, de vaccinatie-alliantie, een deel van de kosten van het vaccin in ontwikkelingslanden financiert, kunnen veel mensen het zich nog steeds niet veroorloven. In India worden ieder jaar ruim 100.000 vermijdbare gevallen van kindersterfte als gevolg van longontsteking geregistreerd, terwijl het vaccin Pfizer jaarlijks grofweg $5 mrd aan inkomsten oplevert.
In het tweede toekomstscenario zouden we onderkennen dat het huidige systeem – waarin particuliere monopolies profiteren van kennis die grotendeels door publieke instellingen wordt geproduceerd – niet op zijn taak berekend is. Zoals pleitbezorgers van de volksgezondheid en wetenschappers al lange tijd betogen, zijn monopolies dodelijk, doordat ze de toegang afsnijden tot levensreddende medicijnen die anders, onder een alternatief systeem, wél beschikbaar zouden zijn geweest – zoals het systeem dat de jaarlijkse productie van het griepvaccin faciliteert.
Er is al sprake van enige beweging ten gunste van een alternatieve aanpak. De regering van Costa Rica heeft bijvoorbeeld onlangs de WHO opgeroepen om een vrijwillige ʻpoolʼ van IP-rechten in te richten voor COVID-19-behandelingen, die meerdere producenten in staat zou stellen nieuwe geneesmiddelen en diagnostieken te leveren tegen betaalbaarder prijzen.
Dit zogenoemde ʻpatent poolingʼ is geen nieuw idee. Via de Medicines Patent Pool hebben de Verenigde Naties en de WHO jarenlang geprobeerd de toegang tot behandelingen voor HIV/AIDS, hepatitis C en tuberculose te verbeteren; ze hebben dat programma nu uitgebreid om er ook behandelingen voor COVID-19 in te kunnen opnemen. ʻPatent pools,ʼ ʻprize fundsʼ en andere, soortgelijke ideeën maken deel uit van een bredere agenda ter hervorming van de manier waarop levensreddende geneesmiddelen worden ontwikkeld en beschikbaar worden gemaakt. Het doel is om een op monopolies gebaseerd systeem te vervangen door een systeem dat is gebaseerd op samenwerking en gedeelde kennis.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat sommigen zullen betogen dat de COVID-19-crisis een uitzonderlijk geval is, of dat de dreiging van verplichte licenties voldoende middelen biedt om farmaceutische bedrijven ertoe te dwingen zich goed te gedragen. Maar afgezien van onderzoeksinstituten die opereren in de frontlinie van de zorg en niet louter worden gemotiveerd door het vooruitzicht op kortetermijnwinst, is het niet duidelijk of farmacieconcerns hun verantwoordelijkheden wel begrijpen. Gilead, de producent van remdesivir, reageerde immers in eerste instantie op de huidige crisis door voor remdesivir de status van ʻorphan drugʼ (experimenteel geneesmiddel) aan te vragen, waardoor het een sterkere monopoliepositie zou kunnen verkrijgen en in aanmerking zou kunnen komen voor grote belastingvoordelen. (Na publieke protesten heeft het bedrijf deze aanvraag ingetrokken.)
We hechten al veel te lang geloof aan de mythe dat het huidige IP-regime noodzakelijk is. Het bewezen succes van het GISRS en andere toepassingen van ʻopen scienceʼ laten zien dat dit niet klopt. Nu het aantal sterfgevallen als gevolg van COVID-19 toeneemt, moeten we de wijsheid en moraliteit ter discussie stellen van een systeem dat miljoenen mensen ieder jaar stilletjes veroordeelt tot lijden en dood.
Het is tijd voor een nieuwe aanpak. Wetenschappers en beleidsmakers zijn al naar voren gekomen met een keur aan veelbelovende voorstellen voor het genereren van sociaal nuttige – in plaats van louter winstgevende – farmaceutische innovatie. Er is nog nooit een betere tijd geweest voor het in de praktijk brengen van deze ideeën.
Vertaling: Menno Grootveld