MOSKOU – De televisie neemt al generaties lang een prominente plek in in de Russische huishoudens. Ontspannen naar het nieuws kijken na een lange dag werken is voor veel Russen een vertrouwde routine. Je wil misschien schreeuwen tegen de mensen op het scherm, maar je blijft er toch aan vastgeplakt. In het Sovjet-tijdperk logen de televisiezenders er op alle zes de kanalen schaamteloos op los; vandaag de dag liegen ze zelfs nóg agressiever, en op nog méér kanalen.
Het 21e-eeuwse Rusland heeft in feite slechts één onafhankelijk progressief tv-kanaal: mijn werkgever, Dozhd TV, die onder druk van de autoriteiten is buitengesloten van de belangrijkste kabeltelevisie-pakketten. Als gevolg daarvan kunnen veel Russen niet naar ons kijken, waardoor ze gedwongen zijn hun toevlucht te nemen tot wat er ook maar beschikbaar is, in de wetenschap dat ze geen woord kunnen geloven van de ʻdeskundigenʼ en functionarissen die op de officiële staatstelevisie verschijnen. Zij blijven toch kijken, uit gewoonte of luiheid, en zouden dat nog een hele tijd kunnen volhouden.
Maar zelfs onder omstandigheden van wijdverbreide censuur en onophoudelijke propaganda zijn er veelbelovende ontwikkelingen in de Russische journalistiek, dankzij het internet. Het land is steeds meer verdeeld geraakt tussen twee parallelle realiteiten: de vertrouwde post-Sovjet-realiteit, en een nieuwe realiteit die door YouTube is mogelijk gemaakt, waarbij je kunt kijken naar live-uitzendingen van bijeenkomsten en protesten, diepgaande onderzoeken naar officiële corruptie, en interviews met mensen die worden geboycot door de officiële televisiekanalen.
Nu de serieuze journalistiek online niet alleen overleeft, maar zelfs bloeit, beginnen de Russische autoriteiten geleidelijk aan te beseffen dat zij rekening moeten houden met de gevolgen voor het echte leven van deze nieuwe virtuele wereld. Neem het geval van Sergej Foergal, die in 2018 onverwachts de gouverneursverkiezingen won in de stad Chabarovsk in het Russische Verre Oosten, ook al had hij geen enkele connectie met de regeringspartij, Verenigd Rusland. De daaropvolgende twee jaar heeft het Kremlin getracht deze politieke nieuwkomer te neutraliseren, door hem diverse moorden ten laste te leggen die werden gepleegd in de jaren 2004-2005.
Tot grote verbazing van de autoriteiten leidde de arrestatie van Foergal tot massademonstraties in Chabarovsk en vele andere steden. Hoewel er op de officiële televisiekanalen slechts in beperkte mate over de protesten werd bericht, verspreidde het nieuws erover zich als een bosbrand over de sociale netwerken en YouTube, waar live-uitzendingen zich richten tot een hipper, jonger publiek. Maar anders dan in het Sovjet-tijdperk, toen de apparatsjiks op het scherm je niet konden horen, lezen degenen die nu verslag doen van de bijeenkomsten de commentaren en staan ze open voor de vragen van kijkers. Hoewel de betogers in Chabarovsk zich een heel eind van andere bevolkingscentra vandaan bevonden, wisten ze dat er naar hen gekeken werd – en dat ze werden gesteund – door miljoenen mensen in heel Rusland.
Voordat YouTube de Russische politiek veranderde waren veel journalisten hier alle hoop kwijtgeraakt dat ze ooit nog een baan in deze sector zouden krijgen. Ze begrepen dat de keuze ging tussen het produceren van staatspropaganda en het ondergaan van alle risicoʼs die het gevolg waren van het nastreven van echte journalistiek in dienst van het publiek belang. Als je voor dat laatste koos, zouden de autoriteiten alles wat in hun vermogen lag doen om je financieel te ruïneren.
Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025
Our annual flagship magazine, PS Quarterly: The Year Ahead 2025, has arrived. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Digital Plus now.
Subscribe Now
Maar op YouTube kun je met echte journalistiek geld verdienen. Aleksej Pivovarov, een vroegere ster van de staatstelevisie, verliet die wereld een paar jaar geleden om in 2018 Editorial op YouTube te beginnen. Het kanaal houdt zich bezig met serieuze verslaggeving over cruciale nationale onderwerpen en volgt alle principes van de ouderwetse journalistiek, met beelden van hoge kwaliteit, verslaggeving ter plekke en gesprekken met alle partijen die bij de onderwerpen betrokken zijn. Nu van dergelijke inhoud al heel lang geen sprake meer is op de Russische staatstelevisie hebben deze online-kanalen in rap tempo miljoenen kijkers getrokken, wat zich vertaalt in miljoenen roebels aan reclame-inkomsten.
Bovendien heeft de populariteit van onafhankelijke media op YouTube de mythe om zeep geholpen dat de Russen niet om politiek geven. YouTube-figuren hebben zich snel aangepast om een breder publiek te bereiken. Joeri Doed, een voormalige sportjournalist, heeft bijvoorbeeld een grote, intellectueel nieuwsgierige en gedreven schare volgers opgebouwd. Hoewel zijn kanaal aanvankelijk vooral bestond uit interviews met rappers en talkshow-hosts, heeft hij zijn bereik uitgebreid naar politici en andere personen.
Doed heeft grote successen geboekt met wat ooit verlieslijdende verhalen leken. Zijn videoʼs over HIV in Russia, repressie onder Stalin, en de terreuraanval op een school in Beslan in 2004 hebben bijvoorbeeld tientallen miljoenen views getrokken. Even belangrijk is het dat het publiek van Doed niet wordt gedomineerd door de stedelijke intelligentsia, maar door schoolkinderen en studenten. Doed weet hoe hij jongeren online moet raken en heeft de zogenaamd a-politieke jongeren van onder de dertig verteld wat er in hun land werkelijk gebeurt.
Tenslotte is een van de grootste succesverhalen die verband houden met de nieuwe media dat van de voornaamste oppositieleider van Rusland, Alexei Navalny, die tot voor kort door de Russische staatstelevisie niet eens bij naam werd genoemd. Navalny werd in augustus vergiftigd met het zenuwgas Novisjok en vervolgens per vliegtuig naar Berlijn overgebracht om behandeld te worden, waarna de Russische staatsmedia eindelijk gewag begonnen te maken van zijn bestaan, door naar hem te verwijzen als de ʻBerlijnse patiënt,ʼ de ʻhooligan van het internet,ʼ of als een ʻblogger.ʼ Navalny is uiteraard al een hele tijd niet meer op de staatstelevisie te zien geweest, maar dat is niet langer een probleem. Hij gaf onlangs een interview aan Doed vanuit Berlijn, en die video werd binnen een paar dagen ruim 15 miljoen maal bekeken.
Er hoeft niet langer aan getwijfeld te worden dat YouTube Ruslands belangrijkste platform voor politieke journalistiek is geworden. En anders dan op de staatstelevisie kunnen de leidende stemmen niet wegkomen met slordig werk of fouten, want dat kost hen kijkers (en dus hun kans op roem en rijkdom).
De grote vraag is uiteraard hoe lang deze online-kanalen open kunnen blijven. Zoals de zaken er nu voor staan, onderschatten post-Sovjet factotums de kracht van YouTube nog steeds, of zijn ze zich er wel van bewust maar weten ze dat een regelrecht verbod de mensen de straat op zou jagen in aantallen die niet eerder zijn vertoond in de moderne geschiedenis van Rusland.
Rusland is geen Noord-Korea. Er woont een generatie moedige, vrije mensen die steeds minder op hebben met de officiële staatstelevisie. En een groeiend aantal oudere Russen is het voorbeeld van deze generatie gaan volgen. Het helpt dat de meeste televisies nu op het internet kunnen worden aangesloten, waar een nieuwe, op feiten gebaseerde werkelijkheid op de kijkers wacht.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
The United States is not a monarchy, but a federal republic. States and cities controlled by Democrats represent half the country, and they can resist Donald Trump’s overreach by using the tools of progressive federalism, many of which were sharpened during his first administration.
see Democrat-controlled states as a potential check on Donald Trump’s far-right agenda.
Though the United States has long led the world in advancing basic science and technology, it is hard to see how this can continue under President Donald Trump and the country’s ascendant oligarchy. America’s rejection of Enlightenment values will have dire consequences.
predicts that Donald Trump’s second administration will be defined by its rejection of Enlightenment values.
MOSKOU – De televisie neemt al generaties lang een prominente plek in in de Russische huishoudens. Ontspannen naar het nieuws kijken na een lange dag werken is voor veel Russen een vertrouwde routine. Je wil misschien schreeuwen tegen de mensen op het scherm, maar je blijft er toch aan vastgeplakt. In het Sovjet-tijdperk logen de televisiezenders er op alle zes de kanalen schaamteloos op los; vandaag de dag liegen ze zelfs nóg agressiever, en op nog méér kanalen.
Het 21e-eeuwse Rusland heeft in feite slechts één onafhankelijk progressief tv-kanaal: mijn werkgever, Dozhd TV, die onder druk van de autoriteiten is buitengesloten van de belangrijkste kabeltelevisie-pakketten. Als gevolg daarvan kunnen veel Russen niet naar ons kijken, waardoor ze gedwongen zijn hun toevlucht te nemen tot wat er ook maar beschikbaar is, in de wetenschap dat ze geen woord kunnen geloven van de ʻdeskundigenʼ en functionarissen die op de officiële staatstelevisie verschijnen. Zij blijven toch kijken, uit gewoonte of luiheid, en zouden dat nog een hele tijd kunnen volhouden.
Maar zelfs onder omstandigheden van wijdverbreide censuur en onophoudelijke propaganda zijn er veelbelovende ontwikkelingen in de Russische journalistiek, dankzij het internet. Het land is steeds meer verdeeld geraakt tussen twee parallelle realiteiten: de vertrouwde post-Sovjet-realiteit, en een nieuwe realiteit die door YouTube is mogelijk gemaakt, waarbij je kunt kijken naar live-uitzendingen van bijeenkomsten en protesten, diepgaande onderzoeken naar officiële corruptie, en interviews met mensen die worden geboycot door de officiële televisiekanalen.
Nu de serieuze journalistiek online niet alleen overleeft, maar zelfs bloeit, beginnen de Russische autoriteiten geleidelijk aan te beseffen dat zij rekening moeten houden met de gevolgen voor het echte leven van deze nieuwe virtuele wereld. Neem het geval van Sergej Foergal, die in 2018 onverwachts de gouverneursverkiezingen won in de stad Chabarovsk in het Russische Verre Oosten, ook al had hij geen enkele connectie met de regeringspartij, Verenigd Rusland. De daaropvolgende twee jaar heeft het Kremlin getracht deze politieke nieuwkomer te neutraliseren, door hem diverse moorden ten laste te leggen die werden gepleegd in de jaren 2004-2005.
Tot grote verbazing van de autoriteiten leidde de arrestatie van Foergal tot massademonstraties in Chabarovsk en vele andere steden. Hoewel er op de officiële televisiekanalen slechts in beperkte mate over de protesten werd bericht, verspreidde het nieuws erover zich als een bosbrand over de sociale netwerken en YouTube, waar live-uitzendingen zich richten tot een hipper, jonger publiek. Maar anders dan in het Sovjet-tijdperk, toen de apparatsjiks op het scherm je niet konden horen, lezen degenen die nu verslag doen van de bijeenkomsten de commentaren en staan ze open voor de vragen van kijkers. Hoewel de betogers in Chabarovsk zich een heel eind van andere bevolkingscentra vandaan bevonden, wisten ze dat er naar hen gekeken werd – en dat ze werden gesteund – door miljoenen mensen in heel Rusland.
Voordat YouTube de Russische politiek veranderde waren veel journalisten hier alle hoop kwijtgeraakt dat ze ooit nog een baan in deze sector zouden krijgen. Ze begrepen dat de keuze ging tussen het produceren van staatspropaganda en het ondergaan van alle risicoʼs die het gevolg waren van het nastreven van echte journalistiek in dienst van het publiek belang. Als je voor dat laatste koos, zouden de autoriteiten alles wat in hun vermogen lag doen om je financieel te ruïneren.
Secure your copy of PS Quarterly: The Year Ahead 2025
Our annual flagship magazine, PS Quarterly: The Year Ahead 2025, has arrived. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Digital Plus now.
Subscribe Now
Maar op YouTube kun je met echte journalistiek geld verdienen. Aleksej Pivovarov, een vroegere ster van de staatstelevisie, verliet die wereld een paar jaar geleden om in 2018 Editorial op YouTube te beginnen. Het kanaal houdt zich bezig met serieuze verslaggeving over cruciale nationale onderwerpen en volgt alle principes van de ouderwetse journalistiek, met beelden van hoge kwaliteit, verslaggeving ter plekke en gesprekken met alle partijen die bij de onderwerpen betrokken zijn. Nu van dergelijke inhoud al heel lang geen sprake meer is op de Russische staatstelevisie hebben deze online-kanalen in rap tempo miljoenen kijkers getrokken, wat zich vertaalt in miljoenen roebels aan reclame-inkomsten.
Bovendien heeft de populariteit van onafhankelijke media op YouTube de mythe om zeep geholpen dat de Russen niet om politiek geven. YouTube-figuren hebben zich snel aangepast om een breder publiek te bereiken. Joeri Doed, een voormalige sportjournalist, heeft bijvoorbeeld een grote, intellectueel nieuwsgierige en gedreven schare volgers opgebouwd. Hoewel zijn kanaal aanvankelijk vooral bestond uit interviews met rappers en talkshow-hosts, heeft hij zijn bereik uitgebreid naar politici en andere personen.
Doed heeft grote successen geboekt met wat ooit verlieslijdende verhalen leken. Zijn videoʼs over HIV in Russia, repressie onder Stalin, en de terreuraanval op een school in Beslan in 2004 hebben bijvoorbeeld tientallen miljoenen views getrokken. Even belangrijk is het dat het publiek van Doed niet wordt gedomineerd door de stedelijke intelligentsia, maar door schoolkinderen en studenten. Doed weet hoe hij jongeren online moet raken en heeft de zogenaamd a-politieke jongeren van onder de dertig verteld wat er in hun land werkelijk gebeurt.
Tenslotte is een van de grootste succesverhalen die verband houden met de nieuwe media dat van de voornaamste oppositieleider van Rusland, Alexei Navalny, die tot voor kort door de Russische staatstelevisie niet eens bij naam werd genoemd. Navalny werd in augustus vergiftigd met het zenuwgas Novisjok en vervolgens per vliegtuig naar Berlijn overgebracht om behandeld te worden, waarna de Russische staatsmedia eindelijk gewag begonnen te maken van zijn bestaan, door naar hem te verwijzen als de ʻBerlijnse patiënt,ʼ de ʻhooligan van het internet,ʼ of als een ʻblogger.ʼ Navalny is uiteraard al een hele tijd niet meer op de staatstelevisie te zien geweest, maar dat is niet langer een probleem. Hij gaf onlangs een interview aan Doed vanuit Berlijn, en die video werd binnen een paar dagen ruim 15 miljoen maal bekeken.
Er hoeft niet langer aan getwijfeld te worden dat YouTube Ruslands belangrijkste platform voor politieke journalistiek is geworden. En anders dan op de staatstelevisie kunnen de leidende stemmen niet wegkomen met slordig werk of fouten, want dat kost hen kijkers (en dus hun kans op roem en rijkdom).
De grote vraag is uiteraard hoe lang deze online-kanalen open kunnen blijven. Zoals de zaken er nu voor staan, onderschatten post-Sovjet factotums de kracht van YouTube nog steeds, of zijn ze zich er wel van bewust maar weten ze dat een regelrecht verbod de mensen de straat op zou jagen in aantallen die niet eerder zijn vertoond in de moderne geschiedenis van Rusland.
Rusland is geen Noord-Korea. Er woont een generatie moedige, vrije mensen die steeds minder op hebben met de officiële staatstelevisie. En een groeiend aantal oudere Russen is het voorbeeld van deze generatie gaan volgen. Het helpt dat de meeste televisies nu op het internet kunnen worden aangesloten, waar een nieuwe, op feiten gebaseerde werkelijkheid op de kijkers wacht.
Vertaling: Menno Grootveld