nye258_ZinchenkoGlobal Images Ukraine via Getty Images_ukrainewar Zinchenko/Global Images Ukraine via Getty Images

Oude en nieuwe lessen uit de Oekraïne-oorlog

CAMBRIDGE – Twee jaar geleden schetste ik acht lessen uit de Oekraïne-oorlog. En hoewel ik waarschuwde dat het te vroeg was om zeker te zijn van voorspellingen, hebben ze redelijk stand gehouden.

Toen de Russische president Vladimir Poetin in februari 2022 het bevel gaf om Oekraïne binnen te vallen, had hij een snelle inname van de hoofdstad Kyiv en een regeringswisseling voor ogen – net zoals de Sovjets in 1956 in Hongarije en in 1968 in Tsjecho-Slowakije deden. Maar de oorlog woedt nog steeds en niemand weet wanneer of hoe hij zal eindigen.

Als je het conflict ziet als de ‘onafhankelijkheidsoorlog’ van Oekraïne, in plaats van je te veel te richten op grenzen, dan hebben de Oekraïners al gewonnen. Poetin had ontkend dat Oekraïne een afzonderlijke natie was, maar zijn gedrag heeft de Oekraïense nationale identiteit alleen maar versterkt.

Wat hebben we nog meer geleerd? In de eerste plaats vullen oude en nieuwe wapens elkaar aan. Ondanks het vroege succes van antitankwapens bij de verdediging van Kyiv, waarschuwde ik – terecht – dat uitspraken over het einde van het tanktijdperk voorbarig zouden kunnen blijken naarmate de strijd zich verplaatste van de noordelijke buitenwijken naar de oostelijke vlaktes van Oekraïne. Ik voorzag echter niet de effectiviteit van drones als antitank- en antischipwapens, noch verwachtte ik dat Oekraïne de Russische marine uit de westelijke helft van de Zwarte Zee zou kunnen verdrijven. (Artillerie en mijnen hebben ook een grote rol gespeeld nu het conflict is overgegaan in een loopgravenoorlog zoals in de Eerste Wereldoorlog).

In de tweede plaats werkt de nucleaire afschrikking, maar het hangt meer af van de relatieve belangen dan van de capaciteiten. Het Westen is afgeschrikt, maar slechts tot op zekere hoogte. Poetins nucleaire dreiging heeft NAVO-regeringen ervan weerhouden troepen (maar geen materieel) naar Oekraïne te sturen. Maar de reden is niet dat Rusland over superieure nucleaire capaciteiten beschikt; de reden is eerder dat Poetin Oekraïne heeft bestempeld als een vitaal nationaal belang voor Rusland, terwijl westerse regeringen dat niet hebben gedaan. Ondertussen heeft het nucleaire wapengekletter van Poetin het Westen er niet van weerhouden om het bereik van de wapens die het aan Oekraïne levert uit te breiden; en het Westen heeft Poetin er tot nu toe van weerhouden om NAVO-landen aan te vallen.

In de derde plaats voorkomt economische onderlinge afhankelijkheid geen oorlog. Sommige Duitse beleidsmakers gingen ervan uit dat het verbreken van de handelsbetrekkingen met Rusland zo duur zou zijn dat geen van beide partijen openlijke vijandelijkheden zou toestaan. Maar hoewel economische onderlinge afhankelijkheid de kosten van een oorlog kan opdrijven, hoeft het die niet per se te voorkomen. Sterker nog, een ongelijke economische afhankelijkheid kan door de minder afhankelijke partij als wapen worden gebruikt.

PS Events: Climate Week NYC 2024
image (24)

PS Events: Climate Week NYC 2024

Project Syndicate is returning to Climate Week NYC with an even more expansive program. Join us live on September 22 as we welcome speakers from around the world at our studio in Manhattan to address critical dimensions of the climate debate.

Register Now

In de vierde plaats kunnen sancties de kosten verhogen, maar zijn ze niet bepalend voor de uitkomsten op de korte termijn. Bedenk dat CIA-directeur William Burns in november 2021 een ontmoeting had met Poetin en tevergeefs waarschuwde voor dreigende sancties als Rusland zou binnenvallen. Poetin betwijfelde waarschijnlijk of het Westen de wereldwijde eenheid over sancties kon bewaren, en hij had gelijk. Olie is een vervangbaar goed en veel landen – niet in de laatste plaats India – importeren graag goedkopere Russische olie die wordt vervoerd door een ongeregelde vloot tankers.

Desalniettemin lijkt, zoals ik twee jaar geleden al verwachtte, China’s bezorgdheid om verstrikt te raken in secundaire sancties een aantal grenzen te hebben gesteld aan zijn steun voor Rusland. Hoewel China belangrijke ‘technologie voor tweeërlei gebruik’ heeft geleverd (geschikt voor zowel militaire als civiele doeleinden), heeft het zich onthouden van het sturen van wapens. Gezien dit gemengde beeld zal het nog wel even duren voordat we het langetermijneffect van sancties op Rusland volledig kunnen beoordelen.

In de vijfde plaats maakt informatieoorlogvoering een verschil. Moderne oorlogen gaan niet alleen over wiens leger wint; ze gaan ook over wiens verhaal wint. De zorgvuldige openbaarmaking door de Verenigde Staten van informatie die de invasieplannen van Rusland onthulde, bleek effectief in het ontkrachten van het verhaal dat Poetin de Europeanen wilde laten geloven en droeg in hoge mate bij aan de westerse solidariteit toen de invasie plaatsvond zoals voorspeld. Ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft uitzonderlijk goed werk geleverd door het verhaal van zijn land in het Westen te promoten.

In de zesde plaats zijn zowel harde als zachte macht belangrijk. Hoewel harde, dwingende macht de zachte aantrekkingskracht op de korte termijn overtroeft, is zachte macht nog steeds van groot belang. Poetin slaagde al vroeg niet voor de test van zachte macht. De pure barbaarsheid van de Russische troepen in Oekraïne leidde ertoe dat Duitsland uiteindelijk de Nord Stream 2 gaspijpleiding annuleerde – een resultaat dat jaren van Amerikaanse druk niet hadden weten te bewerkstelligen. Zelensky heeft daarentegen vanaf het begin op zachte macht vertrouwd. Door zijn vaardigheden als acteur te gebruiken om een aantrekkelijk beeld van Oekraïne te schetsen, won hij niet alleen de sympathie van het Westen, maar verzekerde hij zich ook van leveringen van de militaire uitrusting waarmee de harde macht ondersteund kon worden.

In de zevende plaats is cybercapaciteit geen wondermiddel. Rusland gebruikte al minstens sinds 2015 cyberwapens om zich te bemoeien met het Oekraïense elektriciteitsnet, en veel analisten voorspelden dat een cyberaanval op de Oekraïense infrastructuur en overheid een invasie tot een voldongen feit zou maken. Maar hoewel er tijdens de oorlog veel (gerapporteerde) cyberaanvallen zijn geweest, is er geen enkele beslissend gebleken. Toen het Viasat-netwerk van de Oekraïners werd gehackt, begonnen ze te communiceren via de vele kleine satellieten van Starlink. Door trainingen en slagveldervaring is de Oekraïense cyberverdediging en -aanval alleen maar beter geworden.

Een andere les is dat als een oorlog eenmaal is begonnen, kinetische wapens commandanten meer tijdigheid en precisie, en een betere schadevaststelling bieden dan cyberwapens. Elektronische oorlogsvoering kan echter nog steeds de verbindingen verstoren die essentieel zijn voor het gebruik van drones.

Ten slotte is oorlog onvoorspelbaar. De belangrijkste les van de oorlog in Oekraïne blijft een van de oudste. Twee jaar geleden verwachtten velen een snelle Russische overwinning; en nog maar een jaar geleden waren er grote verwachtingen van een triomfantelijk Oekraïens zomeroffensief. Maar zoals Shakespeare ruim vier eeuwen geleden schreef, is het gevaarlijk voor een leider om ‘te roepen “Havoc!” en de honden van de oorlog los te laten.’

De belofte van een korte oorlog is verleidelijk. Poetin had zeker nooit verwacht voor onbepaalde tijd vast te komen zitten. Hij is erin geslaagd om zijn uitputtingsoorlog aan het Russische volk te verkopen als een ‘grote patriottische’ strijd tegen het Westen. Maar de honden die hij heeft losgelaten kunnen zich nog steeds omdraaien om hem te bijten.

Joseph S. Nye, Jr., emeritus hoogleraar aan de Harvard Kennedy School en voormalig onderminister van defensie van de VS, is de auteur van het recent verschenenA Life in the American Century(Polity Press, 2024).

https://prosyn.org/WlDyZVBnl