BERLIJN – Na 5 november zal de wereld weten of de Amerikanen zich hebben afgekeerd van het mondiale leiderschap of hebben besloten dit leiderschap te behouden, samen met de toewijding van hun land aan langdurige allianties zoals de NAVO. Dit zijn de grimmige alternatieven die worden vertegenwoordigd door respectievelijk de isolationist Donald Trump en de huidige vicepresident Kamala Harris.
Maar terwijl de wereld gespannen toekijkt hoe de Amerikaanse verkiezingen zich ontvouwen, hebben de Europeanen in zekere zin al gestemd. De recente verkiezingen in de twee grootste lidstaten van de Europese Unie, Frankrijk en Duitsland, waren op zijn zachtst gezegd ontmoedigend en hebben geresulteerd in aanzienlijke winst voor antiwesters, anti-Europees extreemrechts.
Hoewel extreemrechts in beide landen geen volwaardige parlementaire meerderheid heeft verkregen, was de winst te groot om genegeerd te worden. Vooruitblikkend zal het in beide landen moeilijker worden om een stabiele meerderheid van democratische krachten te vormen, en dus makkelijker zijn voor extreemrechts om uiteindelijk via verkiezingen aan de macht te komen.
In Frankrijk ontbond president Emmanuel Macron, na de demoraliserende nederlaag van het politieke centrum bij de Europese verkiezingen in juni, onverwacht de Nationale Assemblee en schreef hij vervroegde verkiezingen uit. Maar in plaats van duidelijkheid te scheppen, resulteerde dit in een verlamd parlement. Hoewel een alliantie van linkse partijen de meeste zetels won, haalde deze bij lange na geen meerderheid.
Macron van zijn kant weigerde samen te werken met extreemlinks of met het extreemrechtse Rassemblement National van Marine Le Pen, dat de meeste zetels had gewonnen bij de Europese verkiezingen. Nu hij weinig andere keuzes had, benoemde hij een premier uit de gelederen van de gaullistische centrumrechtse Republikeinen, die in het parlement tot een minderheidspartij is geslonken. Zijn keuze, Michel Barnier, leidde eerder de Brexit-onderhandelingen van de EU met het Verenigd Koninkrijk en wordt gezien als een stabiele kracht. Maar in feite heeft Macron de deur opengezet voor indirecte regeringsdeelname door het Rassemblement National, doordat Macron afhankelijk is van de stilzwijgende steun van deze partij voor Barnier.
Een soortgelijke situatie dreigt nu in Duitsland, waar de deelstaatverkiezingen in Thüringen en Saksen ook geen meerderheden voor het centrum opleverden. Als gevolg daarvan is de enige manier om het extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) uit de deelstaatregering te houden het opnemen daarin van de nieuw gevormde Sahra Wagenknecht Alliantie (BSW), een pro-Russische partij wiens belangrijkste doel het beëindigen van de oorlog in Oekraïne is door het nastreven van ‘vrede’ op de voorwaarden van Vladimir Poetin.
Ondanks de nipte overwinning van de centrumlinkse sociaaldemocratische partij in Brandenburg afgelopen zondag, voorspellen de recente Duitse deelstaatverkiezingen weinig goeds voor de federale verkiezingen in september volgend jaar. Voorlopig zou de zwakte van het democratische midden in zowel Frankrijk als Duitsland Poetin effectief een zetel aan de regeringstafel kunnen geven in beide landen.
Natuurlijk zijn Frankrijk en Duitsland politiek gezien geen Hongarije of Slowakije. Maar Hongarije en Slowakije zijn ook niet zo belangrijk voor de toekomst van de EU als Frankrijk en Duitsland. Als de Fransen en Duitsers wankelen omdat ze geen meerderheidsregering van het centrum kunnen vormen, is het bijna zeker dat de bredere EU stagneert en verlamd raakt tegenover de veroveringsoorlog van Poetin. Erger nog, in een snel veranderende wereldorde die steeds meer wordt bepaald door rivaliteit tussen de grootmachten, zou Europa in feite van het wereldtoneel worden geduwd.
Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.
Subscribe Now
Met andere woorden: Europa wordt geconfronteerd met een drievoudige bedreiging – een bedreiging die nog duidelijker naar voren kwam na de verkiezingen van dit jaar. De democratische orde wordt bedreigd door nationalisme van binnenuit, gewelddadig revisionisme van buitenaf en de mogelijke terugkeer van een Amerikaanse president die de NAVO (en de veiligheid die zij heeft gebracht) minacht.
Het nationalisme is in heel Europa al minstens tien jaar aan een opleving bezig, met als eerste grote, gevaarlijke resultaat het Britse Brexit-referendum van 2016. Maar de gevolgen van deze opleving blijven schokken, waar ze zich ook voordoen. Het belang van de sterke electorale winst van extreemrechts in Duitsland kan niet worden overschat. Dergelijke ontwikkelingen zijn en blijven zeer verzwakkend voor de EU, nu deze zich in een steeds uitdagender geopolitieke omgeving bevindt.
Een Europa dat ideologisch vasthoudt aan het tijdperk van de natiestaten zal niet in staat zijn om verdere integratie na te streven, wat noodzakelijk is om zijn soevereiniteit in de wereld van vandaag te behouden. Ook zal het geen effectief, samenhangend beleid kunnen ontwikkelen om zaken als immigratie te beheersen, ook al heeft Europa nieuwkomers nodig om zijn demografische crisis aan te pakken. Als de Europeanen neonationalistische partijen blijven steunen, ondermijnen ze zichzelf.
Europa’s enige kans in de huidige gevaarlijke wereld is om kracht te tonen door eenheid. Hoe sterker de nationalistische krachten worden, hoe zwakker Europa zal zijn.
Joschka Fischer, Duitslands minister van Buitenlandse Zaken en vicekanselier van 1998 tot 2005, was bijna twintig jaar lang een leider van de Duitse Groenen.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
The finance underpinning supply chains is crucial, but too many small businesses in emerging and developing economies cannot access it, cutting them off from the benefits of global trade. Plucking this relatively low-hanging fruit can drive progress toward many development goals at once.
show how a lack of supply-chain finance keeps many businesses and economies on the sidelines.
Diane Coyle
advocates a new public philosophy that rejects viewing “government” and “market” as opposites, explains why time-use data must shape technological development, warns that policymakers are devising AI regulation in a thick conceptual fog, and more.
Log in/Register
Please log in or register to continue. Registration is free and requires only your email address.
BERLIJN – Na 5 november zal de wereld weten of de Amerikanen zich hebben afgekeerd van het mondiale leiderschap of hebben besloten dit leiderschap te behouden, samen met de toewijding van hun land aan langdurige allianties zoals de NAVO. Dit zijn de grimmige alternatieven die worden vertegenwoordigd door respectievelijk de isolationist Donald Trump en de huidige vicepresident Kamala Harris.
Maar terwijl de wereld gespannen toekijkt hoe de Amerikaanse verkiezingen zich ontvouwen, hebben de Europeanen in zekere zin al gestemd. De recente verkiezingen in de twee grootste lidstaten van de Europese Unie, Frankrijk en Duitsland, waren op zijn zachtst gezegd ontmoedigend en hebben geresulteerd in aanzienlijke winst voor antiwesters, anti-Europees extreemrechts.
Hoewel extreemrechts in beide landen geen volwaardige parlementaire meerderheid heeft verkregen, was de winst te groot om genegeerd te worden. Vooruitblikkend zal het in beide landen moeilijker worden om een stabiele meerderheid van democratische krachten te vormen, en dus makkelijker zijn voor extreemrechts om uiteindelijk via verkiezingen aan de macht te komen.
In Frankrijk ontbond president Emmanuel Macron, na de demoraliserende nederlaag van het politieke centrum bij de Europese verkiezingen in juni, onverwacht de Nationale Assemblee en schreef hij vervroegde verkiezingen uit. Maar in plaats van duidelijkheid te scheppen, resulteerde dit in een verlamd parlement. Hoewel een alliantie van linkse partijen de meeste zetels won, haalde deze bij lange na geen meerderheid.
Macron van zijn kant weigerde samen te werken met extreemlinks of met het extreemrechtse Rassemblement National van Marine Le Pen, dat de meeste zetels had gewonnen bij de Europese verkiezingen. Nu hij weinig andere keuzes had, benoemde hij een premier uit de gelederen van de gaullistische centrumrechtse Republikeinen, die in het parlement tot een minderheidspartij is geslonken. Zijn keuze, Michel Barnier, leidde eerder de Brexit-onderhandelingen van de EU met het Verenigd Koninkrijk en wordt gezien als een stabiele kracht. Maar in feite heeft Macron de deur opengezet voor indirecte regeringsdeelname door het Rassemblement National, doordat Macron afhankelijk is van de stilzwijgende steun van deze partij voor Barnier.
Een soortgelijke situatie dreigt nu in Duitsland, waar de deelstaatverkiezingen in Thüringen en Saksen ook geen meerderheden voor het centrum opleverden. Als gevolg daarvan is de enige manier om het extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) uit de deelstaatregering te houden het opnemen daarin van de nieuw gevormde Sahra Wagenknecht Alliantie (BSW), een pro-Russische partij wiens belangrijkste doel het beëindigen van de oorlog in Oekraïne is door het nastreven van ‘vrede’ op de voorwaarden van Vladimir Poetin.
Ondanks de nipte overwinning van de centrumlinkse sociaaldemocratische partij in Brandenburg afgelopen zondag, voorspellen de recente Duitse deelstaatverkiezingen weinig goeds voor de federale verkiezingen in september volgend jaar. Voorlopig zou de zwakte van het democratische midden in zowel Frankrijk als Duitsland Poetin effectief een zetel aan de regeringstafel kunnen geven in beide landen.
Natuurlijk zijn Frankrijk en Duitsland politiek gezien geen Hongarije of Slowakije. Maar Hongarije en Slowakije zijn ook niet zo belangrijk voor de toekomst van de EU als Frankrijk en Duitsland. Als de Fransen en Duitsers wankelen omdat ze geen meerderheidsregering van het centrum kunnen vormen, is het bijna zeker dat de bredere EU stagneert en verlamd raakt tegenover de veroveringsoorlog van Poetin. Erger nog, in een snel veranderende wereldorde die steeds meer wordt bepaald door rivaliteit tussen de grootmachten, zou Europa in feite van het wereldtoneel worden geduwd.
Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.
Subscribe Now
Met andere woorden: Europa wordt geconfronteerd met een drievoudige bedreiging – een bedreiging die nog duidelijker naar voren kwam na de verkiezingen van dit jaar. De democratische orde wordt bedreigd door nationalisme van binnenuit, gewelddadig revisionisme van buitenaf en de mogelijke terugkeer van een Amerikaanse president die de NAVO (en de veiligheid die zij heeft gebracht) minacht.
Het nationalisme is in heel Europa al minstens tien jaar aan een opleving bezig, met als eerste grote, gevaarlijke resultaat het Britse Brexit-referendum van 2016. Maar de gevolgen van deze opleving blijven schokken, waar ze zich ook voordoen. Het belang van de sterke electorale winst van extreemrechts in Duitsland kan niet worden overschat. Dergelijke ontwikkelingen zijn en blijven zeer verzwakkend voor de EU, nu deze zich in een steeds uitdagender geopolitieke omgeving bevindt.
Een Europa dat ideologisch vasthoudt aan het tijdperk van de natiestaten zal niet in staat zijn om verdere integratie na te streven, wat noodzakelijk is om zijn soevereiniteit in de wereld van vandaag te behouden. Ook zal het geen effectief, samenhangend beleid kunnen ontwikkelen om zaken als immigratie te beheersen, ook al heeft Europa nieuwkomers nodig om zijn demografische crisis aan te pakken. Als de Europeanen neonationalistische partijen blijven steunen, ondermijnen ze zichzelf.
Europa’s enige kans in de huidige gevaarlijke wereld is om kracht te tonen door eenheid. Hoe sterker de nationalistische krachten worden, hoe zwakker Europa zal zijn.
Joschka Fischer, Duitslands minister van Buitenlandse Zaken en vicekanselier van 1998 tot 2005, was bijna twintig jaar lang een leider van de Duitse Groenen.