fischer218_ Sean GallupGetty Images_democracy Sean Gallup/Getty Images

De liberale democratie hangt aan een zijden draadje

BERLIJN – Het is al een tijdje duidelijk dat twee verkiezingen – één aan elke kant van de Atlantische Oceaan – zouden beslissen over het lot van de liberale democratie in 2024: de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni en de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november. Hoewel de vrees dat de Europese verkiezingen een klinkende overwinning zouden opleveren voor extreem-rechtse anti-Europese partijen niet bewaarheid werd, is de liberale democratie nauwelijks veilig, noch in Europa noch in de Verenigde Staten.

Hoewel de EU bij de recente verkiezingen het ergste bespaard is gebleven, hebben extreem-rechtse partijen wel aanzienlijke winst geboekt, vooral in de twee grootste lidstaten (in economisch opzicht) en de twee belangrijkste (in politiek opzicht), Frankrijk en Duitsland. In Duitsland werd de extreemrechtse Alternative für Deutschland tweede, terwijl de centrumrechtse christendemocraten de sterkste partij bleven. In Frankrijk eindigde de extreemrechtse Rassemblement National op de eerste plaats, wat president Emmanuel Macron ertoe aanzette het parlement te ontbinden en vervroegde verkiezingen uit te schrijven.

Dat besluit bracht de Rassemblement National op de drempel van de macht, hoewel bij de tweede ronde van de verkiezingen een ramp werd afgewend. Links, verenigd onder de paraplu van het Nouveau Front Populaire, kwam als eerste uit de bus, maar haalde ruim geen meerderheid. Met een onbeslist parlement zal Frankrijk verlamd raken, met fatale gevolgen voor Europa. Duitsland alleen kan het doel van het blok om zijn soevereiniteit in een gevaarlijkere wereld veilig te stellen niet dichterbij brengen.

Ondertussen broeit er aan de andere kant van de Atlantische Oceaan een politieke orkaan. Na zijn slechte debatprestatie in juni heeft president Joe Biden uiteindelijk besloten om uit de race te stappen en zijn vicepresident, Kamala Harris, te steunen. Maar Donald Trump staat aan de poort van de macht. Als de peilingen uitkomen, zou hij in januari kunnen terugkeren in het Witte Huis, en ook dat zou verstrekkende gevolgen hebben voor Europa (en de rest van het Westen).

Dit betreft niet alleen de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne, de fundamenteel gewijzigde veiligheidssituatie in Europa of de onzekere toekomst van de NAVO. Het gaat veeleer om de kernwaarden en instellingen die de westerse democratie schragen. Als de VS veranderen van een liberale democratie in een ‘illiberale’ democratie, zullen velen in Europa de nieuwe identiteit van de VS toejuichen. Bovendien mag je nooit onderschatten in welke mate Amerika Europese aangelegenheden kan beïnvloeden.

Een tweede presidentschap van Trump zou niet zijn als het eerste. Trump 2.0 zou er alles aan doen om Amerika permanent te veranderen van een liberale democratie in een democratie waarin zijn eigen autocratische, autoritaire impulsen vrij spel hebben. Hij zou nul tolerantie tonen voor zijn vijanden en rivalen, en zich niets aantrekken van de scheiding der machten of de grondwet. Hij liet al zien hoe ver hij bereid is te gaan op 6 januari 2021, toen hij zijn aanhangers aanmoedigde om het Capitool te bestormen, na weken van pogingen om de resultaten van vrije en eerlijke verkiezingen ongedaan te maken.

PS Events: Climate Week NYC 2024
image (24)

PS Events: Climate Week NYC 2024

Project Syndicate is returning to Climate Week NYC with an even more expansive program. Join us live on September 22 as we welcome speakers from around the world at our studio in Manhattan to address critical dimensions of the climate debate.

Register Now

Daarom is de Russische president Vladimir Poetin niet de enige die hoopt op een overwinning van Trump. Alle rechts-nationalistische en extreem-rechtse partijen hopen daarop, omdat ze ernaar verlangen in eigen land dezelfde soort veranderingen in te luiden.

Onze huidige opvatting van de westerse liberale democratie – met een scheiding der machten, vrije en eerlijke verkiezingen, de rechtsstaat, de grondwettelijke bescherming van minderheden, vrijheid van meningsuiting en andere fundamentele rechten – is het resultaat van de Amerikaanse overwinningen in de Tweede Wereldoorlog en daarna in de Koude Oorlog. Als de VS afstand zouden doen van hun rol als drijvende kracht en toonaangevend voorbeeld van deze liberale vorm van democratie, zou het liberale Westen als geheel in gevaar komen, en liberaal Europa nog meer.

Een overwinning van Trump zou extreem-rechtse, nationalistische partijen op het hele continent versterken en aanmoedigen, terwijl Rusland zou worden gesteund door het stopzetten van de Amerikaanse steun aan Oekraïne. Nu Frankrijk al verlamd is, zou het Europese project volledig overgeleverd zijn aan de genade van degenen die het willen afschaffen. Voor degenen die waarde hechten aan de EU, zou dit niets minder dan een nachtmerrie zijn.

Zoals de Oekraïne-crisis heeft aangetoond, kan het transatlantische Westen niet van buitenaf worden verslagen, maar het kan wel van binnenuit worden verzwakt en uiteengerukt. Als de Europeanen terugglijden naar nationalisme, hebben we onze laatste kans verspeeld om over ons eigen lot te beslissen, en vrede en vrijheid te garanderen voor onze kinderen en kleinkinderen.

Gezien de veranderende geopolitieke omgeving – de rivaliteit tussen grootmachten, de opkomst van het Mondiale Zuiden, de demografische zwakte van geavanceerde economieën en nieuwe technologische revoluties – zal Europa geen nieuwe kans krijgen om de wereld van morgen vorm te geven. Er staat veel op het spel op 5 november 2024, wanneer de Amerikanen naar de stembus gaan. De wereld zoals wij die hier in het liberale Europa kennen, zou op de ochtend van 6 november wel eens kunnen ophouden te bestaan.

Joschka Fischer, Duitslands minister van Buitenlandse Zaken en vicekanselier van 1998 tot 2005, was bijna twintig jaar lang een leider van de Duitse Groenen.

https://prosyn.org/ktWuKZUnl