BERKELEY/KYIV – Toen Rusland in februari 2022 zijn grootschalige invasie in Oekraïne lanceerde, verwachtten maar weinigen dat het verzet langer dan een paar dagen zou duren. Zowel in Rusland als in het Westen werd verwacht dat de Russische troepen met parade-uniformen in de hand Kyiv zouden binnenvallen, een vazallenregering zouden installeren en effectief een einde zouden maken aan de Oekraïense staat.
Maar waar de westerse leiders geloofden dat Oekraïne militair gezien geen partij was voor Rusland, berustte het vertrouwen van de Russische president Vladimir Poetin in een snelle overwinning op een meer fundamentele aanname: de Oekraïners zouden weinig wil hebben om zich te verzetten, omdat ze nooit echt hadden bestaan. In de ogen van Poetin waren de geschiedenis en identiteit van Oekraïne zó verbonden met Rusland dat de Oekraïners geen reden zouden hebben om hun leven en bezittingen te riskeren voor hun soevereiniteit.
De oorlog is geworteld in deze imperiale misrekening. De kracht van het Oekraïense verzet hangt niet zozeer af van de militaire hulp van de NAVO-lidstaten als wel van de vasthoudendheid van het Oekraïense volk aan zijn eigen wil en lot. De Oekraïners begrijpen dat de strijd gaat om hun nationale overleving en dat culturele dekolonisatie daarvoor essentieel is.
Dit heeft tot veel ophef geleid in het Westen, waar de onwil van Oekraïners om het podium te delen met Russen nog steeds de wenkbrauwen doet fronsen. In mei trad de Russisch-Amerikaanse schrijfster Masha Gessen bijvoorbeeld terug uit het bestuur van PEN America als reactie op de annulering van een panel dat ze samen met twee Russische schrijvers zou voorzitten op het World Voices Festival van de organisatie. Twee Oekraïense schrijvers – beiden actieve soldaten – hadden geweigerd deel te nemen aan een evenement met Russen, dus de Russen werden weggestuurd. (Een soortgelijk voorval vond eerder die maand plaats in Estland).
Hoewel sommigen ‘de impuls om iedereen die Russisch is te censureren’ afkeurden, was de reactie van Gessen op het voorval sympathiek jegens de Oekraïners en genuanceerd in het rechtvaardigen van haar terugtreden. Terwijl ze erkende dat ‘Oekraïners voortdurend geconfronteerd worden met de Russische dominantie in culturele sferen en in de academische wereld,’ was ze bezorgd over de ‘menselijke slachtoffers’ – de curatoren, muzikanten en schrijvers wier werk ‘uitgewist’ dreigde te worden.
Het probleem voor westerse culturele fora is niet alleen dat tientallen schrijvers, acteurs, zangers, producenten en anderen brieven hebben ondertekend waarin ze de annexatie van de Krim in 2014 en de invasie in 2022 steunen (waarbij sommigen zelfs opscheppen over hun actieve rol bij het vermoorden van Oekraïners). Het gaat om de rol van Russische kulturträgers van allerlei pluimage in het bevorderen van de Russische soft power. (Ironisch genoeg heeft het Kremlin de Dag van de Russische taal van de Verenigde Naties herdacht met een woest vertoon van hardpower, door naar het schijnt de Kachova-dam in de Dnipro op te blazen). Vanuit dit perspectief bezien zou het ‘cancellen’ van de Russische cultuur goed zijn voor Oekraïne – en misschien zelfs voor de Russen zelf.
Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.
Subscribe Now
Cultuur moet de maatschappij een spiegel voorhouden, zowel op haar tekortkomingen als op haar prestaties wijzen, en mogelijkheden aangeven voor progressieve verandering. Maar de huidige Russische cultuur is puur ornamenteel, met als doel de geschiedenis mooier te maken en geweld te heiligen (de Russisch-orthodoxe kerk heeft de oorlog zelfs expliciet gezegend).
In tegenstelling tot de Engelse of Franse cultuur is de Russische cultuur er zelfs niet in geslaagd het Russische imperialisme te erkennen, laat staan erover na te denken. Dat moet veranderen als er ooit een duurzame en rechtvaardige vrede tussen Rusland en zijn voormalige koloniën moet komen.
Maar er is een directere reden voor een pauze: het steunen van de Russische cultuur betekent vandaag de dag het financieren van de oorlog. Het kijken naar een Russische film, het luisteren naar Russische muziek of het bijwonen van een Russische theatervoorstelling levert Poetins regering royalty’s en belastinginkomsten op.
Bovendien, als Russische schrijvers, regisseurs en muzikanten welkom zijn op culturele fora, zullen bedrijven denken dat het aanvaardbaar is om in Rusland te blijven (en daar belasting te blijven betalen), onder verwijzing naar hun ‘verantwoordelijkheden tegenover hun klanten en hun personeel.’ Als de sopraan Anna Netrebko in 2014 openlijk terroristen in Donbas kon steunen en kon blijven zingen in Philharmonie de Paris of Teatro alla Scala, waarom zou Raiffeisen Bank zich dan schamen om in 2022 in Rusland twee miljard euro winst te maken?
Het door het Kremlin gepropageerde idee dat cultuur de politiek overstijgt, is net zo ver van de werkelijkheid verwijderd als de Russische tv. De Russische cultuur is altijd onderdeel geweest van Poetins hybride oorlog tegen Oekraïne en het Westen. Daarom heeft de Russische regering miljarden dollars geïnvesteerd in projecten zoals de Russkiy Mir Foundation, die Poetin in 2007 oprichtte om het idee van de ‘Russische wereld’ te promoten, een constructie die alle Russischtaligen omvat, of ze nu Russische staatsburgers zijn of niet.
In feite zijn de Russische taal en cultuur lange tijd gebruikt als middel om kleinere naties en etnische minderheden te onderdrukken, ook in de voormalige Sovjetrepublieken. Standbeelden van Alexander Poesjkin werden opgericht van Lviv tot Bishkek. En zoals elk imperium eigende Rusland zich ook de prestaties van het talent van onderworpen naties toe. Veel westerse culturele instellingen herclassificeren tegenwoordig Oekraïense, Georgische en andere kunstenaars die lang als ‘Russisch’ waren omschreven. Door dergelijke culturele manifestaties van Russisch imperialisme te herkennen – en af te wijzen – kunnen curatoren, uitgevers en regisseurs de vele schatten ontdekken die postkoloniale ruimten te bieden hebben.
Toch zou men kunnen volhouden dat ‘liberale’ Russische kunstenaars het verdienen om gehoord te worden. Helaas kan zelfs deze kleine groep nogal beschamend zijn. Sommigen vergoelijken Poetins handlangers en portretteren Russen (inclusief Russische soldaten die Oekraïners doden, verkrachten en beroven) als slachtoffers. Anderen noemen, in lijn met de propaganda van het Kremlin, Oekraïeners nazi’s, of bedreigen het Westen. En weer anderen proberen de wereld ervan te overtuigen dat er een heel ander Rusland zal ontstaan als Poetin weg is.
Reken er maar niet op. Op een dag kan Rusland inderdaad een echte democratie worden waar imperialistische agressie ondenkbaar is. Voorlopig is de realiteit echter anders: Poetin is een organisch product van de Russische samenleving. Het bieden van een podium in New York of Cannes voor de cultuur die die samenleving heeft gevormd, zal de feiten ter plaatse niet veranderen.
Gessen citeert een Oekraïner die tegen haar zei: ‘“De goede Russen zijn degenen die niet met mij proberen te praten.’” Zij ‘steken hun neus niet in onze Oekraïense zaken en houden zich alleen met Rusland bezig.’ In een samenleving die niet in staat lijkt te begrijpen dat het doden van burgers, het verkrachten van vrouwen en meisjes, het ontvoeren van kinderen en het verwoesten van huizen verkeerd is, hebben de ‘echt goede Russen’ nog heel wat werk voor de boeg. Het zich concentreren op die taak – die zou kunnen leiden tot een echte revolutie in de Russische cultuur – zou productiever zijn dan preken voor een internationaal publiek.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
If UK Chancellor of the Exchequer Rachel Reeves tried to meet all the political demands that have been placed on her, her budget would likely result in disappointing growth and financial instability. Instead, the new government's first budget should be judged according to four longer-term criteria.
lists four criteria for assessing the chancellor's attempt to meet a long list of unrealistic demands.
At COP16 in Colombia this month, delegates from nearly 200 countries will discuss how to accelerate action to protect 30% of the planet’s land and maritime areas by 2030. Central to that goal will be unlocking more investment through public-private partnerships, de-risking mechanisms, and other innovative strategies.
points out that biodiversity loss and ecosystem damage jeopardize all other global development goals.
BERKELEY/KYIV – Toen Rusland in februari 2022 zijn grootschalige invasie in Oekraïne lanceerde, verwachtten maar weinigen dat het verzet langer dan een paar dagen zou duren. Zowel in Rusland als in het Westen werd verwacht dat de Russische troepen met parade-uniformen in de hand Kyiv zouden binnenvallen, een vazallenregering zouden installeren en effectief een einde zouden maken aan de Oekraïense staat.
Maar waar de westerse leiders geloofden dat Oekraïne militair gezien geen partij was voor Rusland, berustte het vertrouwen van de Russische president Vladimir Poetin in een snelle overwinning op een meer fundamentele aanname: de Oekraïners zouden weinig wil hebben om zich te verzetten, omdat ze nooit echt hadden bestaan. In de ogen van Poetin waren de geschiedenis en identiteit van Oekraïne zó verbonden met Rusland dat de Oekraïners geen reden zouden hebben om hun leven en bezittingen te riskeren voor hun soevereiniteit.
De oorlog is geworteld in deze imperiale misrekening. De kracht van het Oekraïense verzet hangt niet zozeer af van de militaire hulp van de NAVO-lidstaten als wel van de vasthoudendheid van het Oekraïense volk aan zijn eigen wil en lot. De Oekraïners begrijpen dat de strijd gaat om hun nationale overleving en dat culturele dekolonisatie daarvoor essentieel is.
Dit heeft tot veel ophef geleid in het Westen, waar de onwil van Oekraïners om het podium te delen met Russen nog steeds de wenkbrauwen doet fronsen. In mei trad de Russisch-Amerikaanse schrijfster Masha Gessen bijvoorbeeld terug uit het bestuur van PEN America als reactie op de annulering van een panel dat ze samen met twee Russische schrijvers zou voorzitten op het World Voices Festival van de organisatie. Twee Oekraïense schrijvers – beiden actieve soldaten – hadden geweigerd deel te nemen aan een evenement met Russen, dus de Russen werden weggestuurd. (Een soortgelijk voorval vond eerder die maand plaats in Estland).
Hoewel sommigen ‘de impuls om iedereen die Russisch is te censureren’ afkeurden, was de reactie van Gessen op het voorval sympathiek jegens de Oekraïners en genuanceerd in het rechtvaardigen van haar terugtreden. Terwijl ze erkende dat ‘Oekraïners voortdurend geconfronteerd worden met de Russische dominantie in culturele sferen en in de academische wereld,’ was ze bezorgd over de ‘menselijke slachtoffers’ – de curatoren, muzikanten en schrijvers wier werk ‘uitgewist’ dreigde te worden.
Het probleem voor westerse culturele fora is niet alleen dat tientallen schrijvers, acteurs, zangers, producenten en anderen brieven hebben ondertekend waarin ze de annexatie van de Krim in 2014 en de invasie in 2022 steunen (waarbij sommigen zelfs opscheppen over hun actieve rol bij het vermoorden van Oekraïners). Het gaat om de rol van Russische kulturträgers van allerlei pluimage in het bevorderen van de Russische soft power. (Ironisch genoeg heeft het Kremlin de Dag van de Russische taal van de Verenigde Naties herdacht met een woest vertoon van hardpower, door naar het schijnt de Kachova-dam in de Dnipro op te blazen). Vanuit dit perspectief bezien zou het ‘cancellen’ van de Russische cultuur goed zijn voor Oekraïne – en misschien zelfs voor de Russen zelf.
Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.
Subscribe Now
Cultuur moet de maatschappij een spiegel voorhouden, zowel op haar tekortkomingen als op haar prestaties wijzen, en mogelijkheden aangeven voor progressieve verandering. Maar de huidige Russische cultuur is puur ornamenteel, met als doel de geschiedenis mooier te maken en geweld te heiligen (de Russisch-orthodoxe kerk heeft de oorlog zelfs expliciet gezegend).
In tegenstelling tot de Engelse of Franse cultuur is de Russische cultuur er zelfs niet in geslaagd het Russische imperialisme te erkennen, laat staan erover na te denken. Dat moet veranderen als er ooit een duurzame en rechtvaardige vrede tussen Rusland en zijn voormalige koloniën moet komen.
Maar er is een directere reden voor een pauze: het steunen van de Russische cultuur betekent vandaag de dag het financieren van de oorlog. Het kijken naar een Russische film, het luisteren naar Russische muziek of het bijwonen van een Russische theatervoorstelling levert Poetins regering royalty’s en belastinginkomsten op.
Bovendien, als Russische schrijvers, regisseurs en muzikanten welkom zijn op culturele fora, zullen bedrijven denken dat het aanvaardbaar is om in Rusland te blijven (en daar belasting te blijven betalen), onder verwijzing naar hun ‘verantwoordelijkheden tegenover hun klanten en hun personeel.’ Als de sopraan Anna Netrebko in 2014 openlijk terroristen in Donbas kon steunen en kon blijven zingen in Philharmonie de Paris of Teatro alla Scala, waarom zou Raiffeisen Bank zich dan schamen om in 2022 in Rusland twee miljard euro winst te maken?
Het door het Kremlin gepropageerde idee dat cultuur de politiek overstijgt, is net zo ver van de werkelijkheid verwijderd als de Russische tv. De Russische cultuur is altijd onderdeel geweest van Poetins hybride oorlog tegen Oekraïne en het Westen. Daarom heeft de Russische regering miljarden dollars geïnvesteerd in projecten zoals de Russkiy Mir Foundation, die Poetin in 2007 oprichtte om het idee van de ‘Russische wereld’ te promoten, een constructie die alle Russischtaligen omvat, of ze nu Russische staatsburgers zijn of niet.
In feite zijn de Russische taal en cultuur lange tijd gebruikt als middel om kleinere naties en etnische minderheden te onderdrukken, ook in de voormalige Sovjetrepublieken. Standbeelden van Alexander Poesjkin werden opgericht van Lviv tot Bishkek. En zoals elk imperium eigende Rusland zich ook de prestaties van het talent van onderworpen naties toe. Veel westerse culturele instellingen herclassificeren tegenwoordig Oekraïense, Georgische en andere kunstenaars die lang als ‘Russisch’ waren omschreven. Door dergelijke culturele manifestaties van Russisch imperialisme te herkennen – en af te wijzen – kunnen curatoren, uitgevers en regisseurs de vele schatten ontdekken die postkoloniale ruimten te bieden hebben.
Toch zou men kunnen volhouden dat ‘liberale’ Russische kunstenaars het verdienen om gehoord te worden. Helaas kan zelfs deze kleine groep nogal beschamend zijn. Sommigen vergoelijken Poetins handlangers en portretteren Russen (inclusief Russische soldaten die Oekraïners doden, verkrachten en beroven) als slachtoffers. Anderen noemen, in lijn met de propaganda van het Kremlin, Oekraïeners nazi’s, of bedreigen het Westen. En weer anderen proberen de wereld ervan te overtuigen dat er een heel ander Rusland zal ontstaan als Poetin weg is.
Reken er maar niet op. Op een dag kan Rusland inderdaad een echte democratie worden waar imperialistische agressie ondenkbaar is. Voorlopig is de realiteit echter anders: Poetin is een organisch product van de Russische samenleving. Het bieden van een podium in New York of Cannes voor de cultuur die die samenleving heeft gevormd, zal de feiten ter plaatse niet veranderen.
Gessen citeert een Oekraïner die tegen haar zei: ‘“De goede Russen zijn degenen die niet met mij proberen te praten.’” Zij ‘steken hun neus niet in onze Oekraïense zaken en houden zich alleen met Rusland bezig.’ In een samenleving die niet in staat lijkt te begrijpen dat het doden van burgers, het verkrachten van vrouwen en meisjes, het ontvoeren van kinderen en het verwoesten van huizen verkeerd is, hebben de ‘echt goede Russen’ nog heel wat werk voor de boeg. Het zich concentreren op die taak – die zou kunnen leiden tot een echte revolutie in de Russische cultuur – zou productiever zijn dan preken voor een internationaal publiek.
Vertaling: Menno Grootveld