berjon1_NurPhotoGettyImages_bluesky

Sociale media op de juiste manier gebruiken

BRUSSEL – Wiskundige Cathy O’Neil zei ooit dat een algoritme niets meer is dan iemands mening in code. Wanneer we spreken over ‘de algoritmes’ die platforms zoals Facebook, X, TikTok, YouTube of Google Search aansturen, hebben we het in feite over de keuzes die de eigenaren van deze platforms maken over welke informatie wij als gebruikers te zien krijgen. In dit geval is ‘algoritme’ simpelweg een chic woord voor een redactionele lijn. Elk platform hanteert een proces voor het verzamelen, filteren en rangschikken van informatie, dat structureel overeenkomt met het redactionele werk van traditionele media – met als verschil dat het grotendeels geautomatiseerd is.

Dit geautomatiseerde redactionele proces is, in tegenstelling tot zijn analoge tegenhanger, sterk geconcentreerd in de handen van miljardairs en monopolies. Bovendien heeft het geleid tot een goed gedocumenteerde reeks maatschappelijke problemen, zoals grootschalige desinformatie, politieke polarisatie en extremisme, negatieve gevolgen voor de geestelijke gezondheid en het uithollen van de journalistiek. Wat het nog erger maakt, is dat de socialemediagiganten hun aanpak nu verder intensiveren. Ze maken gebruik van de deregulering onder Donald Trump om programma’s voor inhoudscontrole terug te draaien.

Maar regelgeving alleen is niet voldoende, zoals Europa heeft ervaren. Als ons traditionele medialandschap zou bestaan uit slechts een handvol mediakanalen die het publieke belang negeren, zouden we zonder aarzelen alle beschikbare middelen inzetten om mediapluralisme te bevorderen. Er is geen reden om in het geval van sociale media en zoekmachines te accepteren wat we in de traditionele media nooit zouden tolereren.

Gelukkig zijn er alternatieven in opkomst. Bluesky, een relatief nieuw sociaal-mediaplatform dat onlangs de grens van 26 miljoen gebruikers heeft overschreden, is gebouwd met het oog op pluralisme. Gebruikers kunnen zelf feeds creëren op basis van een algoritme naar keuze, waarop anderen zich kunnen abonneren. Dit biedt gebruikers toegang tot een breed scala aan perspectieven, en bovendien kunnen zij hun voorkeuren bepalen door bronnen voor inhoudsmoderatie te kiezen. Bluesky gebruikt je gegevens niet om profielen voor adverteerders op te stellen. Als je besluit dat het platform je niet meer aanspreekt, kun je je gegevens en volgers probleemloos meenemen naar een andere aanbieder.

Het potentieel van Bluesky gaat verder dan dat. Het platform is gebouwd op een open protocol, wat betekent dat iedereen de onderliggende technologie kan gebruiken om eigen feeds of zelfs compleet nieuwe sociale toepassingen te ontwikkelen. Terwijl Bluesky op dit protocol een Twitter-achtige microblogging-app heeft gecreëerd, kan dezelfde infrastructuur ook worden ingezet om alternatieven voor Instagram of TikTok te bouwen, of om geheel nieuwe diensten te ontwikkelen – zonder dat gebruikers daarvoor nieuwe accounts hoeven aan te maken.

In deze opkomende digitale wereld, bekend als ‘de ATmosfeer’ (vernoemd naar het onderliggende AT-protocol), ontwikkelen mensen sociale apps voor allerlei doeleinden, variërend van het delen van recepten en boekrecensies tot het schrijven van lange blogposts. Dankzij de grote verscheidenheid aan feeds en tools die gemeenschappen en externe partijen de mogelijkheid bieden om samen inhoud te modereren, wordt het veel moeilijker voor pesterijen en desinformatiecampagnes om voet aan de grond te krijgen.

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription
PS_Sales_Winter_1333x1000 AI

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription

At a time of escalating global turmoil, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided.

Subscribe to Digital or Digital Plus now to secure your discount.

Subscribe Now

Je kunt een open protocol vergelijken met een openbaar wegennet en de bijbehorende infrastructuur. Hoewel het aan bepaalde basisregels moet voldoen, biedt het volop ruimte voor uiteenlopende vormen van gebruik. Het wegennet kan zowel vracht als toeristen vervoeren en gebruikt worden door auto’s, bussen of vrachtwagens. We kunnen er samen voor kiezen om meer ruimte te geven aan het openbaar vervoer, en doorgaans zijn slechts kleine aanpassingen nodig om nieuwe voertuigen toe te laten, zoals elektrische auto’s, fietsen en zelfs voertuigen die nog niet bestonden toen het netwerk werd aangelegd, zoals elektrische scooters.

Een open protocol dat fungeert als openbare infrastructuur heeft vergelijkbare eigenschappen: onze feeds kunnen vrijelijk een breed scala aan onderwerpen omvatten en verschillende perspectieven weerspiegelen. We kunnen sociale mediakanalen volgen die gespecialiseerd zijn in bijvoorbeeld breien, vogels spotten of boekentips delen, maar ook kanalen voor algemene nieuwsconsumptie. We kunnen zelf bepalen of en hoe onze posts mogen worden gebruikt voor het trainen van AI-modellen, en we kunnen ervoor zorgen dat het protocol collectief wordt beheerd, in plaats van afhankelijk te zijn van de willekeur van een miljardair. Niemand wil immers gebruik maken van een weg waarvan de snelle rijstrook is gereserveerd voor cybertrucks en extreemrechtse denkbeelden.

‘Open sociale media,’ zoals ze worden genoemd, bieden de kans om de oorspronkelijke belofte van het internet te realiseren: zeggenschap voor de gebruiker, in plaats van controle door miljardairs. Daarnaast spelen ze een cruciale rol binnen de nationale veiligheid. Veel landen worstelen momenteel met het feit dat hun essentiële digitale infrastructuur – sociale media, zoekmachines, handel, advertenties, browsers, besturingssystemen en meer – afhankelijk is van buitenlandse bedrijven, die steeds vijandiger kunnen worden.

Maar zelfs open protocollen kunnen het risico lopen te worden overgenomen en gemanipuleerd door commerciële belangen. Ook Bluesky zal ongetwijfeld te maken krijgen met de gebruikelijke druk van durfkapitalisten. Zoals CTO Paul Frazee opmerkt, is elk sociaal mediabedrijf met winstoogmerk ‘een potentiële toekomstige tegenstander’ van zijn eigen gebruikers, omdat het vroeg of laat onder druk komt te staan om winst boven het welzijn van de gebruikers te stellen. ‘Daarom hebben we dit allemaal opgezet, zodat andere apps ons kunnen vervangen als – of wanneer – het zo ver is.’

Hoewel infrastructuur door particuliere entiteiten kan worden gebouwd, kan zij alleen effectief worden beheerd door de belanghebbenden – op een open en democratische manier. Daarom moeten we ons allemaal richten op het opbouwen van instellingen die een nieuwe, echt sociale digitale infrastructuur kunnen besturen. Met dit doel heb ik, samen met andere experts op het gebied van technologie en bestuur, het Atlas Project opgericht – een stichting die zich inzet voor het creëren van een open, onafhankelijk bestuur van sociale media en het bevorderen van een rijk ecosysteem van nieuwe toepassingen bovenop het gedeelde ‘AT Protocol.’ Ons doel is om een tegenkracht te vormen die duurzaam sociale media ondersteunt die in het algemeen belang worden beheerd. Onze lancering gaat gepaard met de publicatie van een open brief, ondertekend door prominente Bluesky-gebruikers zoals acteur Mark Ruffalo, en bekende figuren uit de technologie- en academische wereld, waaronder Wikipedia-oprichter Jimmy Wales en Shoshana Zuboff.

Er is niets ingewikkelds aan onze digitale problematiek. Ondanks wat de technologie-industrie beweert, zijn sociale media gewoon media en moeten ze voldoen aan dezelfde normen die we van traditionele mediakanalen verwachten. Digitale infrastructuur is infrastructuur en moet daarom worden beheerd in het algemeen belang.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/7IxPPdVnl