De enige manier om polio uit te roeien

STOCKHOLM – Toen het poliovaccin van Jonas Salk in 1955 na een succesvolle proef met bijna twee miljoen Amerikaanse kinderen veilig en doeltreffend werd bevonden, betekende dit een keerpunt in de strijd tegen een zeer besmettelijke ziekte die ongeneeslijke verlamming of zelfs de dood tot gevolg had. Vóór de ontdekking van Salk werden alleen al in de Verenigde Staten jaarlijks tussen de vijfentwintigduizend en vijftigduizend gevallen geregistreerd en was er weinig bekend over de manier waarop het virus zich verspreidde.

Salk creëerde zijn injecteerbaar geïnactiveerd poliovaccin (IPV) door het virus te behandelen met formaline. Rond dezelfde tijd ontwikkelde Albert Sabin een oraal poliovaccin (OPV), dat verzwakte gemuteerde stammen gebruikt die de productie van antilichamen stimuleren zonder de ziekte te veroorzaken. De versie met levend virus van Sabin was goedkoper en makkelijker toe te dienen dan het vaccin van Salk en werd uiteindelijk meer wijdverbreid in de wereldwijde inspanning om polio uit te roeien, hoewel het zes jaar later werd geïntroduceerd.

Het succes van die inspanning kan niet worden overschat. Sinds 1988, toen de World Health Assembly een resolutie aannam om de ziekte wereldwijd uit te roeien en vervolgens het Global Polio Eradication Initiative lanceerde, zijn de gevallen van wilde polio met ruim 99 procent gedaald, van naar schatting 350.000 gevallen tot zes gemelde gevallen in 2021. Twee van de drie stammen van het wilde poliovirus zijn uitgeroeid, terwijl de derde alleen in Pakistan en Afghanistan nog endemisch is. Deze doorbraak kan grotendeels worden toegeschreven aan massale immunisatie, maar ook aan verbeterde sanitaire voorzieningen en hygiëne.